18 Uppskot til samtyktar um įrsfrįgreišing umbošsmansins
A. Upprunauppskot
B. 1. višgerš (Oršaskifti riggar ikki)
C. Įlit
D. 2. višgerš (Oršaskifti)
Įr 2008, 1. oktober, legši Hergeir Nielsen, lųgtingsformašur, fram soljóšandi
Lųgtingiš samtykkir at góškenna hjįlųgdu įrsfrįgreišing umbošsmansins fyri įriš 2007.
Višmerkingar:
Viš heimild ķ lųgtingslóg nr. 60 frį 10. mai 2000 um Lųgtingsins umbošsmann fór Lųgtingsins umbošsmašur undir virki sķtt ķ 2001.
Eftir § 11 ķ umbošsmanslógini skal umbošsmašurin lata Lųgtinginum įrsfrįgreišing um arbeiši sķtt, og veršur henda frįgreišing sķšan almannakunngjųrd įšrenn 1. juli. Umbošsmašurin hevur sostatt higartil latiš Lųgtinginum 7 frįgreišingar t.e. fyri įrini 2001 til og viš 2007. Ķ frįgreišingini veršur gjųrt yvirlit yvir virki stovnsins, og verša mįl, sum umbošsmašurin metir vera prinsipiel ella av stórum tżdningi, endurgivin.
Mannagongdin ķ sambandi viš įrsfrįgreišingina hevur higartil veriš tann, at umbošsmašurin hevur handaš Lųgtingsins formansskapi eitt undirskrivaš eintak av frįgreišingini. Frįgreišingin, veršur sķšani bżtt śt til allar tingmenn, og lųgd į heimasķšu umbošsmansins, eins og hon veršur til keyps ķ bókabśšunum kring landiš.
Eftir § 10, stk. 1 ķ umbošsmanslógini skal umbošsmašurin, um hann kemur til ta nišurstųšu, at įlvarsligt mistak ella vansketni er framt av teim umsitingum, umbošsmašurin hevur eftirlit viš, boša formansskapi Lųgtingsins, lųgmanni, avvaršandi landsstżrismanni og/ella kommunustżri frį hesum og koma viš tilmęli til teirra.
Hesi góšu 7 įrini, stovnurin hevur virkaš, hevur hann giviš 15 slķkar frįbošanir, og eru tęr hesar:
Ķ 2001 onga.
Ķ 2002 fżra.
Ķ 2003 eina.
Ķ 2004 tvęr.
Ķ 2005 fżra.
Ķ 2006 fżra.
Formansskapurin fęr sum nevnt slķkar frįbošanir, men formansskapurin hevur sambęrt galdandi reglum onga serskilda heimild at venda sęr til fyrisitingarmyndugleikarnar um tey višurskifti, sum frįbošan er komin um. Uppgįvan hjį formansskapinum er at skipa fyri, at arbeiši tingsins veršur vęl śr hondum greitt, men hevur formansskapurin ikki annaš eftirlit viš fyrisitingini, enn Lųgtingiš og lųgtingsmenn hava. Formanskapurin fęr tķ ikki gjųrt nakaš viš hesar frįbošanir, og hevur hetta ofta veriš til umrųšu ķ samskiftinum millum umbošsmannin og formansskapin.
Eftir § 12 ķ lógini skal umbošsmašurin eisini boša Lųgtinginum frį, um hann rakar viš lżti ķ lógum, fyriskipanum ella umsitingarligum avgeršum. Nakrar av hesum frįbošanum eru sendar Lųgtinginum hesi įrini, stovnurin hevur virkaš, men er eingin mannagongd gjųrd fyri, hvussu tingmenn verša kunnašir um hesar ķ hvųrjum einstųkum fųri, hóast hetta mį metast at vera av tżdningi fyri lóggįvumyndugleika landsins, at stig verša tikin til at fįa hetta ķ ręttlag.
Frįbošanirnar eru hesar:
Umbošsmašurin kann av egnum įvum gera kanningar av ymsum višurskiftum, og hevur hann eftir § 8 ķ lógini atgongd til ųll skjųl og hųli į teim fyrisitingum og stovnum, sum fevnd eru av § 4 ķ lógini. Umbošsmašurin hevur higartil gjųrt 2 slķkar kanningar, hesar eru:
Omanfyrinevndu reglur samsvara viš tęr reglur, sum eru įsettar fyri umbošsmenninar ķ nęstu grannlondum okkara t.e. Grųnland, Ķsland, Noreg og Danmųrk. Ķ hesum londum er taš vanligt, at ein tingnevnd višger įrsfrįgreišing umbošsmansins. Ķ Ķslandi veršur frįgreišingin eisini umrųdd ķ Altinginum.Henda mųguleika hava vit ikki hjį okkum, tķ at nevndirnar eftir § 24, stk. 4 ķ tingskipanini bara kunnu taka upp mįl, sum eru beind ķ nevndirnar eftir §§ 40 og 43.
Ein av fremstu uppgįvum Lųgtingsins er at hava eftirlit viš, at fyrisiting landsins og harviš landsstżrismenn virka innan lógarinnar karmar, og frįgreišing umbošsmansins gevur eina mynd av, hvat virkar vęl ķ almennari fyrisiting, hvat treingir til įbųtur og ikki minst av tķ, sum ikki veršur umsitiš sambęrt galdandi lóg og reglum.
Frįgreišingin hjį lųgtingsgrannskošarunum um landsroknskapin skal eftir § 19 ķ lógini um grannskošan av landsroknskapinum leggjast fyri tingiš. Sama regla er ikki ķ lógini um umbošsmannin, men er formansskapurin komin til ta nišurstųšu, at eingin foršing er fyri, at sama mannagongd veršur nżtt ķ hesum fųri.
Viš stųši ķ hesum hevur formansskapurin avgjųrt at leggja įrsfrįgreišing umbošsmansins fyri tingiš til višgeršar, og er ętlanin at gera hetta frameftir.
Vķsandi til omanfyri nevnda veršur roknaš viš, at meira ljós veršur varpaš į arbeišiš hjį umbošsmanninum, og at taš ķ sķšsta enda fer at verša til frama fyri ręttartrygdina hjį borgarum landsins.
Ķ frįgreišingini fyri 2007, verša m.o. hesi višurskifti tikin fram:
Umbošsmašurin hevur sent serliga frįbošan ķ 4 fųrum til formansskap tingsins og avvaršandi myndugleika. Hesi mįlini, talan eru um, eru hesi:
Umbošsmašurin hevur ikki ķ 2007 gjųrt vart viš lżti ķ lóggįvu ella ašrari fyriskipan.
Fylgiskjųl:
Skjal 1: Klagur endaliga avgreiddar ķ 2001
Skjal 2: Klagur endaliga avgreiddar ķ 2002
Skjal 3: Klagur endaliga avgreiddar ķ 2003
Skjal 4: Klagur endaliga avgreiddar ķ 2004
Skjal 5: Klagur endaliga avgreiddar ķ 2005
Skjal 6: Klagur endaliga avgreiddar ķ 2006
Skjal 7: Klagur endaliga avgreiddar ķ 2007
1. višgerš 21. oktober 2008. Mįliš beint ķ Ręttarnevndina, sum tann 4. november 2008 legši fram soljóšandi
Formansskapur Lųgtingsins hevur lagt mįliš fram tann 1. oktober 2008, og eftir 1. višgerš tann 21. oktober 2008 er taš beint Ręttarnevndini.
Nevndin hevur višgjųrt mįliš į fundum tann 30. oktober og 3. november 2008.
Hóast umbošsmašurin ķ fyriliggandi įrsfrįgreišing ikki hevur gjųrt vart viš lżti ķ lóggįvu ella ašrari fyriskipan, heldur nevndin eisini, at taš er umrįšandi, at hesi mįl verša fylgd upp skjótast gjųrligt, soleišis at stųša veršur tikin til um, og hvussu lóggįvan ella fyriskipanir eiga at verša broyttar, og soleišis at hetta ķ so fųri veršur framt uttan óneyšugt dvųl.
Viš hesum višmerkingum tekur ein samd nevnd undir viš mįlinum og męlir Lųgtinginum til at samtykkja uppskotiš.
2. višgerš 6. n0vember 2008. Uppskotiš samtykt 28-0-0. Mįliš avgreitt.