A. Upprunauppskot
B. 1. višgerš
C. Oršaskifti viš 1. višgerš
D. 2. višgerš (Einki oršaskifti)

Įr 2005, 23. februar, legši Hergeir Nielsen, lųgtingsmašur, vegna lųgtingsgrannskošararnar fram soljóšandi  

Uppskot

til

samtyktar

Vķsandi til frįgreišing nišanfyri samtykkir Lųgtingiš at góškenna roknskapin hjį Fųroya Jaršargrunni fyri fķggjarįriš 2003 viš hesum višmerkingum.

Frįgreišing frį lųgtingsgrannskošarunum:

1.            Lógargrundarlag

Lógargrundarlagiš, iš hevur veriš galdandi ķ fķggjarįrinum 2003, er:

· Rķkislóg nr. 174 frį 24. mai 1937 “om jordbrugets fremme”,

· Bekendtgųrelse nr. 120 af 22. marts 1938: Reglement for landbrugsraadet, nedsat i henhold til lov for Fęrųerne nr. 174 af 24. maj 1937 om jordbrugets fremme”,

· Kunngerš nr. 37 frį 26. august 1956 “um yvirtųku av Jaršargrunninum og kongs­jųršini”,

· Lųgtingslóg nr. 59 frį 9. mai 1988 “um landsjųrš” viš seinni broytingum,

· Kunngerš nr. 43 frį 11. mai 1989 “um at seta lųgtingslóg um landsjųrš ķ gildi”,

· Kunngerš nr. 122 frį 21. juli 1992 “um festi og įsetan av festileigu”,

· Kunngerš nr. 164 frį 26. august 1993 “um reglur fyri Jaršarrįšiš”.

Lųgtingslógin setir karmar fyri fyrisitingini av landsjųršini og var ętlaš sum 1. partur av tillagingini av gomlu lógini frį 1937. Lųgtingslógin fevnir um ein part av rķkislógini, nevniliga §§ 1-7 og §§ 10-27. Sostatt eru §§ 8-9 og §§ 28-61 ķ rķkislógini framvegis ķ gildi.

Sambęrt lųgtingslógini er įlagt Landsstżrinum viš kunngerš at įseta neyvari reglur fyri m.a.:

·    Jaršarrįšiš sjįlvt,

·    Įsetan av leigu,

·    Framleišsluskyldu,

·    Endurgjaldi til frįfarandi festarar fyri egnar ķlųgur.

2.             Nżtt lógargrundarlag

Seinastu 10 įrini hava lųgtingsgrannskošararnir męlt til at gera lógararbeišiš višvķkjandi landsjųršini lišugt, soleišis at taš, sum restar ķ av rķkislógini og reglugeršini frį 1937, veršur tillagaš nśtķšar višurskiftum. M.a. er višvķkjandi fķggjar­višurskiftunum talan um fleiri lógarįsettar reglur, sum eru ótķšarhóskandi, og sum ikki verša fylgdar. T.d. kann Jaršarrįšiš sambęrt lógini ikki uttan loyvi frį “ministeren for landbrug og fiskeri” lęna śt meira enn 70.000 kr. ķ einum kalendaraįri, og ķ reglugeršini er įsett, at hvųrt lįniš sęr skal vera innanfyri eitt lįnsvirši uppį 15.000 kr.

Ķ mars 2004 legši landsstżrismašurin fyri trišju ferš fram uppskot til lųgtingslóg “um landsjųrš” (lųgtingsmįl nr. 50/2003) og uppskot til lųgtingslóg “um bśnašargrunn” (lųgtingsmįl nr. 51/2003). Uppskotini vóršu endaliga samtykt 11. mai 2004, og lżst ķ Kunngeršablašnum 17. mai 2004, sum įvikavist Ll. nr. 20/2004 og 21/2004.

Sambęrt § 1 ķ Ll. 21/2004 “um Bśnašargrunn” veršur Bśnašgrunnur stovnašur, sum skal veita lįn til landbśnašin og fķggja kostnašin av at reka jaršarumsitingina. Sum stovnsfę yvirtekur Bśnašgrunnurin allar ognir hjį Jaršagrunninum og Grunninum fyri Vakstrarhśs og Grųnmetisframleišslu, og yvirtekur ųll ręttandi og allar skyldur hjį hesum grunnum.

Sambęrt kunngerš nr. 96 frį 22. desember 2004 “um gildiskomu av lųgtingslóg um bśnašargrunn” kemur lųgtingslógin ķ gildi 31. desember 2004.

3.            Endamįl

Fųroya Jaršarrįš hevur trķggjar hųvušsuppgįvur:

           at      fyrisita landsjųršina

           at      umsita Jaršargrunnin

           at      umsita studningsskipanir

4.            Fyrisiting

Sambęrt § 4 ķ K. nr. 164/1993 “umsitur Jaršarrįšiš jaršargrunnin eftir reglunum ķ §§ 8 og 9 og §§ 40-56 ķ lóg nr. 174 frį 24. mai 1937 um landbśnašarins frama viš seinni broytingum og eftir §§ 10-36 ķ reglugerš nr. 120 frį 22. mars 1938 um Jaršarrįšiš.”

Sambęrt § 5, stk. 2, ķ kunngeršini eru ķ Jaršarrįšnum 5 limir, sum landsstżrismašurin velur. Jaršarrįšiš skal verša mannaš viš fólki, iš hava śtbśgving og hollan fakligan fųrleika ķ bśskapi, lųgfrųši, landbśnaši, og sum hava kunnleika til vinnuligt virksemi sum heild. Sambęrt 2. stk. veršur fyri hvųnn limin valdur tiltakslimur eftir reglunum ķ 1. stk. Ķ nevndini sita:

Elisabeth Eldevig, Fuglafirši, formašur

Birita L. Petersen, Tórshavn

Ottar Hentze, Sandi (segši seg śr Rįšnum 25.06.2003, og tiltakslimurin Rólvur Djurhuus tók sęti)

Jįkup Petersen, Višareiši

David Hansen, Kvķvķk

Tiltakslimir eru:

Bjųrn į Heygum, Tórshavn (hevur ķ styttri og longri tķšarskeiš havt sęti ķ Rįšnum sum tiltakslimur fyri Biritu L. Petersen)

Annfinn Brekkstein, Velbastaš

Rólvur Djurhuus, Kollafirši (segdi seg śr Rįšnum 04.02.2004)

Gunnvųr Dam Jensen, Kollafirši

Anna Rubeksen, Velbastaš

5.            Fķggjarvišurskifti

Ķ tķ partinum av donsku lógini, sum framvegis var ķ gildi, vóru reglur fyri umsiting av Jaršargrunninum, herķmillum um at keypa jųrš, veita lįn śr grunninum og fyri studningsskipanir.

6.            Roknskaparvišurskifti

Sambęrt § 14 ķ “Bekendtgųrelse nr. 120 af 22. marts 1938” skal įrsroknskapurin “revideres af to Revisorer, hvoraf Ministeriet for Landbrug og Fiskeri vęlger den ene, Lagtinget den anden; deres Honorar fastsęttes af Landbrugsministeriet og afholdes af den fęrųske Jordfond. Som Led i Revisionen afholder Revisorerne periodisk uanmeldt Eftersyn af Fondens Kassebeholdning og Vęrdipapirer. Inden 1. September tilstilles der Ministeriet for Landbrug og Fiskeri, Finansministeriet og Lagtinget hver et Eksemplar af det aflagte Driftsregnskab og Status med Revisorernes Bemęrkninger. Finansministeriet deciderer Fondens Regnskaber.”

-------------

Til tess at kunna Lųgtingiš um fķggjarligu gongdina, er gjųrdur ein samandrįttur av įrsroknskapinum fyri 2003, og til samanberingar eru roknskapartųlini fyri įrini 1999-2002 tikin viš.

7.            Yvirlit yvir gongdina ķ rakstrinum 1999-2003

8.            Yvirlit yvir gongd ķ fķggjarstųšuni 1999-2003

Nota 1. Sett av til tap/śtlįn og eftirstųšur

Śtlįnini kunnu verša greind śt til hesi endamįl:

Jaršarrįšiš hevur įšur greitt frį, at tey serligu ognarvišurskiftini į festijųršini gera, at grunnurin ķ veruleikanum ”lęnir” śt til sķn sjįlvs. Tķ er ongin vešręttur at gera galdandi. Śtlegg kunnu ikki verša gjųrd, og innheintingarmįl kunnu ikki verša fųrd so langt, at ein mųgulig tvingsilssųla kann koma uppį į tal. Jaršargrunnurin hevur ikki heimild at avskriva skuld, og samanumtikiš kann grunnurin tķ ógvuliga sjįldan veruliga stašfesta tap.

Ķ 2003 eru settar 3 mió.kr. aftrat av til tap uppį skuldarar, soleišis at tilsamans eru nś settar av 61,7 mió.kr. Ķ įrsfrįgreišingini vķsir Jaršarrįšiš m.a. į, at tį garšar viš ov stórari skuldarbyršu skifta festara, veršur ikki hildiš at vera rętt, at komandi festarin skal įtaka sęr skuld, sum raksturin ómųguliga kann svara. Men av tķ at grunnurin ikki hevur heimild at avskriva skuld/stašfesta eitt tap, hevur Rįšiš gjųrt vart viš tapsveruleikan viš at seta av móti tapi, og hevur taš veriš gjųrt ķ fleiri įr.

Sambęrt įrsfrįgreišingini heldur Jaršarrįšiš m.a., “at stųrsta vandamįliš ķ verandi festisskipan er, at įbyrgdarbżtiš millum bónda og fyrisiting ikki er nóg greitt stašfest. Rįšiš hevur ta įskošan, at taš framvegis er neyšugt at broyta ognarvišurskiftini ķ landbśnašinum soleišis, at bóndin hevur fulla įbyrgd av garšinum eins og onnur vinnurekandi hava.

Ein spurningur, sum er knżttur at įbyrgarbżtinum, er at fįa greišari reglur um, hvussu farast skal fram, tį talan er um misrųkt av dżrum, bygningum, jųrš ella ašra misrųkt av festinum.

Taš hevur altķš veriš trupult at fįa allar, sum sita viš almennari jųrš, at halda bśstašarskylduna, serliga tķ taš ikki er stašfest, hvat skilst viš bśstašarskyldu. Avgjųrt neyšugt er tķ, at greišari reglur verša gjųrdar, sum tżšiliga lżsa bśstašarskylduna.”

Nota 2. Festikonta

Jaršarsųla, ašrar inntųkur og stušul śr Jaršargrunninum til festarar veršur ikki tikiš viš ķ rakstrarroknskapinum, men ķ notu til eginognina veršur vķst til eina samlaša festikontu (undir eginognini).

Nišanfyri er gjųrdur ein samandrįttur av inntųkum og śtgjaldingum į festikontum įrini 1999-2003. Ķ serligari notu ķ roknskapinum eru inntųkurnar sundurgreindar.

Sambęrt § 5 ķ kunngerš nr. 164 frį 26. august 1993 um reglur fyri Jaršarrįšiš veršur peningurin fyri jaršarsųlu o.a. goldin inn ķ Jaršargrunnin og veršur har bókašur į kontu fyri hvųrt festi sęr. Jaršarrįšiš kann veita fķggjarligan stušul til ķlųgur į festinum viš peningi av festikontuni, og rįšiš višger umsóknir um stušul eftir somu reglum, sum umsóknir um lįn.

9.            Roknskapargrannskošanin

Lųgtingsgrannskošararnir skulu m.a. ansa eftir, at roknskapurin er ręttur, og at tęr avgeršir, roknskapurin fevnir um, eru samsvarandi veittum jįttanum, galdandi lógum og fyriskipanum. Arbeišiš hjį lųgtingsgrannskošarunum byggir m.a. į frįgreišing frį roknskapargrannskošanini, Grannskošaravirkinum KPMG, sum er dagfest 12. mai 2004.

Sambęrt grannskošanarįtekningini er roknskapargrannskošanin samd viš rįšnum ķ, at taš helst veršur trupult ķ framtķšini at fįa rentur og avdrįttir inn, og at taš er ein įvķsur vandi fyri, at avsetingin ķmóti tapi 61,7 mió.kr., er ov lķtil.

10.       Višmerkingar

10.1.  Vaksandi eftirstųšur

Ķ uppskotum til samtyktar um at góškenna roknskapirnar hjį Fųroya Jaršargrunni hava lųgtingsgrannskošararnir ķ įravķs gjųrt vart viš serligu trupulleikarnar višvķkjandi teimum stųšugt vaksandi eftirstųšunum av lįnum, veitt śr Jaršargrunninum. Lųgtingsgrannskošararnir hava įtalaš, at višurskiftini eru ikki komin ķ ręttlag, og teir hava vķst į, at taš er landsstżrismašurin, sum hevur įbyrgdina.

Sambęrt § 9 ķ nżggju lógini kann Bśnašargrunnurin avskriva partar av skuldini. Sambęrt § 10 įsetir landsstżrismašurin neyvari reglur fyri lįnsveiting, herundir rentu- og afturgjaldstreytir, og hvųrjar treytir lįntakari skal lśka.

Ķ K. nr. 97 frį 22 . desember 2004 “um Bśnašargrunn” hevur landsstżrismašurin m.a. įsett neyvari reglur ķ kapittul 6 um avskriving av skuld.

10.2.  Tilknżtiš til fķggjarlógina

Ķ november 2001 lęt Fķggjarmįlarįšiš śr hondum eitt įlit “um landsstovnar og –grunnar, tilknżti til fķggjarlóg, landsroknskap og grannskošanarvišurskifti”. Nišurstųšan ķ įlitinum er m.a., at Jaršargrunnurin er ein landsstovnur, og at taš er ķ strķš viš stżrisskipanarlógina, at grunnurin ikki veršur tikin viš į fķggjarlógina og ķ landsroknskapin. Įlitiš vķsir į, at ķ heilt serligum fųrum kann Lųgtingiš tó viš lóg samtykkja at hava virksemiš uttanfyri fķggjarlógina.

Sambęrt § 13 ķ  Ll. 21/2004 “um bśnašargrunn” skulu inntųkur og śtreišslur hjį Bśnašargrunninum ikki takast viš ķ lųgtingsfķggjarlóg. Sambęrt § 14 verša roknskapirnir lagdir fyri Lųgtingiš sambęrt įsetingunum ķ stżrisskipanarlógini.

1. višgerš 10. mars 2005. Mįliš beint beinleišis til 2. višgerš.

2. višgerš 31. mars 2005. Uppskot til samtyktar samtykt 26-0-0. Mįliš avgreitt.