Vinnuligur fiskiskapur

Skipanarnevndin

sambęrt § 2. stk. 4 ķ lųgtingslóg um vinnuligan fiskiskap frį 10. mars 1994 viš seinni broytingum

fiskiįriš 2000/2001

Latin landsstżrismanninum ķ fiskivinnumįlum 27. juni 2000

Tilmęli *
Samandrįttur *
Inngangur *
Heimildir hjį nevndini *
Uppskot um at gera lógarverkiš einfalt, lęttfatiligt og eintżšugt *
Eftirlit viš skipanini viš fiskidųgum, reišskapsreguleringum og stongdum leišum *

Var śtgangsstųšiš rętt? *
Broytingar ķ veišievnum? *

Er fiskiveišieftirlitiš nóg neyvt? *
Hvussu vera fiskidagarnar nżttir *
Yvirlit yvir hvussu fiskidagar kunnu lęnast, leigast og seljast/keypast *
Ivi um hagtųl fyri fiskidagar *

Lķšandi batar ķ veišievnum *

Livir skipanin upp til endamįliš viš lógini frį 1994 *

Bżtiš millum skipabólkarnar *
Sammeting millum vegleišandi veišibżtiš įsett ķ lóg um vinnuligan fiskiskap og śrslit *
Er veišan lķvfrųšiliga buršardygg *
Fyrivarnisreglan *

Er veišan bśskaparliga buršardygg *
Hvussu fįast allar skipabólkar og fiskastovnar inn undir fiskidagaskipanina? *

Lemmatrolarar yvir 1000 hestar į djśpum vatni. *
Veišan eftir svartkalva og havtasku *

Skjųl *

Tilmęli

Skipananarnevndin męlir til:

1. At tališ av fiskidųgum fyri feskfiskaflotan undir Fųroyum veršur hitt sama fyri fiskiįriš 2000/2001 sum fiskiįriš 1999/2000.
2. At lemmatrolararnir verša tiknir upp ķ fiskidagaskipanini viš 1299 fiskidųgum Hesir kunnu nżtast innan fyri ringin. Veršur fiskaš uttan fyri ringin telur hvųr fiskidagur 1/3 dag.
3. At skottiš millum śtróšrarflotan og hin partin av feskfiskaflotanum fyri samanlegging av veišiloyvum veršur varšveitt į 40 BRT.
4. At reglurnar ķ skipanini fyri at leggja saman veišiloyvi eisini koma at galda fyri at lęna, leiga og keypa fiskidagar.
5. At rįšgevingin til skipanarnevndini frį vinnuni og Fiskirannsóknarstovuni veršur skipaš eftir tķ tųrvi, sum skipanin viš fiskidųgum hevur viš sęr.
6. At funniš veršur fram til vęlgrundašar metingar av, hvussu stórur partur av stovnunum kann veišast buršardygt viš atliti til fyrivarnisregluna, og at įsett veršur ein greiš veišieftirlitsregla (harvest control rule)

Tališ av fiskidųgum veršur soleišis fiskiįriš 2000/2001

*kvalifiserašir til A-loyviš

Samandrįttur

Skipanarnevndin hevur kannaš tilmęlini frį Fiskirannsóknarstovuni, (skjal a) og Stovnsrųktar-nevndini (skjal b). Stovnsrųktarnevndin er ikki samd ķ, at upsastovnurin er illa fyri, og męlir til, at dagatališ veršur óbroytt ķ 2000/2001. Fiskirannsóknarstovan heldur stųšuna ķ upsastovninum vera uttan fyri lķvfrųšiligt mark, tķ gżtingarstovnurin er į so lįgum stųši, sammett viš sųguligu tųlini. Teir męla eisini til nišurskurš ķ royndini eftir toski. Orsųkin til hesi tilmęli er, at Fiskirannsóknarstovan eftir śtrokningum, sum byggja į sonevnda stovn/tilgongd samanhangin halda seg kunna siga, at taš er ov nógv at fiska 33 % ķ tali av stovninum av upsa og toski į hvųrjum įri. Eisini fyri hżsu er hesin partur ov hųgur, men veišitrżstiš į hżsu er ręttiliga lįgt, so her veršur eingin nišurskuršur tilmęldur. Annars vķsa stovnsmetingarnar hjį Fiskirannsóknarstovuni, at ķ 1999 er veišitrżstiš į upsa, toski og hżsu frį 33 % og nišureftir. Eftir hesum hevur fiskidagaskipani fųrt til eitt lęgri veišitrżst enn 33 %, sum var taš, sum mišaš varš ķmóti tį skipanin var sett į stovn.

Fiskirannsóknarstovan vķsir ķ sķnum tilmęli į eina spurnarkanning, sum er gjųrd av fųroyskum fiskiskapi ķ 1999. Hon vķsir ķ tilmęlinum til svariš upp į ein spurning frį Skipananarnevndin um broytingar ķ veišievnunum. Skipananarnevndin hevur alla tķšina eftirlżst rįšgeving um broyting ķ fiskiskapinum, sum kunnu nerva grundarlagiš undir fiskidagaskipanini. Tann fyribilsuppgerš av einum spurningi, sum vķst er til ķ tilmęlinum hjį Fiskirannsóknarstovuni, kann ikki brśkast til at siga annaš enn taš nevndin sjįlv hevur sagt um avleišingarnar av eini fiskidagaskipan. Hinvegin eru helst mųguleikar fyri at fįa okkurt burtur śr hesi kanning, tį tilfariš einaferš er višgjųrt hagfrųšiliga og ein savnaš frįgreišing um alt tilfariš er tųk. Skipanarnevndin fer tį at višgera frįgreišingina. Annars veršur vķst til nęrri višmerkingar til spurningin, Fiskirannsóknarstovan hevur višgjųrt į s. 12 ķ frįgreišingini.

Ķ einum serligum skjali verša stovnsmetingarnar undir Fųroyum og tann rįšgeving sum byggir į tęr gjųgnumgingin og mett. Taš sęst, at stórir trupulleikar eru ķ stovnsmetingunum og rįšgevingini. Um vit leggja tęr stovnsmetingar, sum eru góškendar ķ ICES, sum grund, eru metingarnar av veišitrżstinum (mįtaš ķ % av stovninum) hesar:

• Toskur 32%
• Hżsa 16%
• Upsi 33%

Nevndin hevur ķ hesari frįgreišing eitt uppskot um at fįa lemmatrolarar yvir 1000 hestar inn ķ fiskidagaskipanina. Nevndin skjżtur upp at seta fiskidagar fyri hendan bólk eftir tķ parti av veišitrżstinum, teir įttu ķ tķ tilfarinum nevndin upprunaliga nżtti til at rokna veišievnini hjį teimum ymisku bólkunum śt eftir. Hetta gevur bólkinum 1299 dagar innan fyri ringin. Um lemmatrolararnar fiska uttan fyri ringin, veršur bert ein trišingur av einum degi roknašur av dagatalinum.

Nevndin hevur umrųtt, um orsųkir eru fyri at halda, at veišievnini hjį bólkunum eru broytt sammett viš tey veišievni, sum vóru roknaš, tį skipanin byrjaši ķ 1996/1997. Einki veruligt tilfar er tųkt ķ įr, sum bendir į lop ķ veišievnunum. Nevndin hevur eisini umrųtt sonevndu lķšandi batarnar ķ veišievnunum, sum eru vęntandi ķ eini fiskidagaskipan. Kanningar ašrastašni hava vķst, at hesir lķšandi batar kunnu vera so nógv sum 5 % um įriš.

Skipanarnevndin tekur undir viš, at leggjast mį upp fyri bęši lopum ķ veišievnum og lķšandi batum. Skipananarnevndin ger tó einki uppskot um hetta ķ įr, tķ taš er metingin hjį nevndini, at tann nišurskuršur ķ fiskidagatalinum, sum var ķ 1997/98 (12,5 %) og ķ 1998/1999 (5%) hava tikiš hędd fyri lķšandi batunum ķ veišievnum og heldur ikki ķ įr er nakaš tilfar tųkt, sum grundar nakaš annaš.

Nišurstųšan hjį nevndini višvķkjandi fiskidagatalinum er, at ongar sannfųrandi lķvfrųšiligar grundir eru fyri at broyta heildarfiskidagatališ fyri fiskiįriš 2000/2001, tį veišireglan er, at ikki meira enn 33 % av stovninum skulu veišast į hvųrjum įri. Alt bendir į, at skipanin uppfyllir įsetingarnar ķ lóg um vinnuligan fiskiskap og tryggjar, at botnfiskaveišan undir Fųroyum veršur rikin lķvfrųšiliga og bśskaparliga buršardygt.

Višvķkjandi bśskaparligum orsųkum til at skjóta upp lękkingar heldur nevndin seg ikki til at gera nakaš tilmęli. Spurningurin var umrųddur ķ frįgreišingini ķ 1998 og taš er upp til politisku myndugleikarnar um framhaldandi at višgera spurningin um, hvussu flotin veršur bśskaparliga sjįlvberandi.

Grundaš į fyrivarnisregluna hevur Fiskirannsóknarstovan funniš fram til, at eitt veišitrżst, sum tekur upp ķ ein trišing av stovninum į hvųrjum įriš, er ov hųgt. Sambęrt śtrokningum, eigur veišitrżstiš fyri teir trķggjar botnfiskastovnarnar, um taš veršur mįtaš, sum tann prosentpartur, sum veršur veiddur ķ tali av stovninum į hvųrjum įri, ikki at vera meira enn taš, sum er sett nišanfyri fyri at veišan skal vera buršardygg.

Nevndin skjżtur upp, at vęlgrundašar kanningar verša gjųrdar av, hvat er buršardygt og hvussu fyrivarnisreglan veršur fylgd og hevur somuleišis gjųrt eitt uppskot um greišar veišieftirlitsreglur (harvest control laws).

Inngangur

Skipanarnevndin varš upprunaliga sett av Fųroya Landsstżri 9. november 1995 fyri at finna fram til eina reguleringsskipan fyri fiskiskapin eftir botnfiski į fųroysku landleišunum, sum kundi koma ķ stašin fyri ta kvotuskipan, sum kom ķ gildi summariš 1994. Taš uppskot, sum nevndin kom fram til var einmęlt og fekk undirtųku frį einmęltari fiskivinnu, landsstżri og lųgtingi.

Botnfiskiskapurin undir Fųroyum hevur sostatt nu brįtt ķ 4 įr veriš umsitin undir tķ skipan viš fiskidųgum, sum skipanarnevndin setti fram uppskot um. Eyškenni fyri hesa skipan er, at roynt veršur at įseta eitt veišitrżst į landleišunum, sum tryggjar, at ķ mišal veršur ikki tikiš meira burtur śr toska-, hżsu- og upsastovnunum enn taš, sum er lķvfrųšiliga buršardygt. Heldur enn į hvųrjum įri at įseta eina kvotu ķ tonsum av fiski fyri hvųrt fiskaslag, veršur įsett eitt fiskidagatal fyri hvųnn bólk av fiskifųrum, sum skal tryggja, at heildarveišitrżstiš į teimum trimum tżdningamestu botnfiskastovnunum ikki fer upp um įsett mark. Markiš er, at veišan – ķ tali - ikki fer upp um 33 % av stovninum.

Taš liggur ķ skipanini, at hon - sum meginregla - ikki skal stillast į hvųrjum įri. Er veišitrżstiš rętt roknaš śt frį byrjan, so er taš rętt um stovnurin er stórur ella lķtil. Eru fiskastovnarnir vęl fyri veršur veišan góš, eru fiskastovnarnir ikki vęl fyri, so minkar veišan samsvarandi, men parturin, sum veršur tikin av stovninum veršur hin sami. Veršur veišitrżstiš reguleraš viš veišinųgdum, heldur enn fiskidųgum, so er neyšugt į hvųrjum įri at įseta kvotur fyri hvųnn fiskastovn sęr. Royndirnar vķsa, at taš er torfųrt at įseta kvotur, sum neyvt stilla veišitrżstiš. Orsųkirnar eru m.a., at vit ofta nóg neyvt ikki vita hvųr tilgongdin veršur, og at taš viš teimum arbeišshęttum, sum eru tųkir eru, er ringt at gera stovnsmetingar, sum eru neyvar fyri tey seinastu įrini. Viš eini fiskidagaskipan slepst eisini undan vansanunum av, at skula raka rętta veišitrżstiš ķ senn fyri allar fiskastovnar, sum vera fiskašir saman ķ ein blandašum fiskiskapi. Góšar grundir eru tķ fyri at halda, at ein skipan viš fiskidųgum hevur betriš mųguleikar at raka eitt rķmiligt veišitrżst fyri fiskiskapin ķ einum ųki, enn ein skipan viš nųgdarkvotum fyri einstakar stovnar. Einasta treytin er, at vęl veršur fylgt viš um veišievnini ųkjast og mųguligir effektivtetsbatar vera tiknir inn so hvųrt, so veišitrżstiš įhaldandi er buršardygt.

Nevndin gjųrdi ķ upprunatilmęlinum vart viš vansar og fyrimunir viš eini skipan, sum dśvaši upp į fiskidagar og ųkisfrišingar.

Fyrimunirnir vóru:

Skipanin elvir ikki til, at veiša veršur koyrd fyri borš ella gongur uttan um veišihagtalsskipanina

Vansarnar vóru:

Nevndin gjųrdi vart viš : "…at skipanin ikki er roynd ašrastašni. Nevndin męlir tķ til, at royndirnar av skipanini gjųlla verša kannašar og mettar móti endamįlinum…."

Royndirnar av fyrstu trimum įrunum undir skipanini hava vķst, at hesar metingar hava hildiš, og tį vit hava fleiri įr undir skipanini fęst meira vissa fyri, um skipanin – um hon alla tķšina veršur rųkt - kann tryggja lķvfrųšiliga buršardyggari veišu eftir botnfiski undir Fųroyum.

Fyritreytin fyri, at skipanin var bśskaparliga buršardygg var tó, at egnu fiskidagakvoturnar kundu handlast rķmiliga frķtt so ein tillaging av fiskiskipaflotanum til lķvfrųšiligar og bśskaparligar fyritreytir kundi fara fram. Skipanin umfataši śtróšrarflotan, lķnuskip og partrolarar, men lemmatrolarar yvir 1000 hestar komu ikki viš ķ skipanina frį byrjan. Tann skipanin, sum var endaliga samtykt av lųgtinginum, loyvdi ikki stórar mųguleikar at ogna sęr fiskidagar į ein hįtt, so ętlanir kunnu leggjast fyri fleiri įr og fleiri avmarkingar vóru fyri at handla millum ymiskar bólkar. Somuleišis hevur įsetta fiskidagatališ, saman viš teimum veišimųguleikunum fiskiflotin undir Fųroyum annars hevur, inntil nś ikki veriš so avmarkandi fyri einstųku fųrini, at taš hevur veriš neyšugt hjį meira virkisfųrum fiskifųrum at keypa sęr fiskidagar, ella at taš hevur veriš lokkandi hjį fiskifųrum viš verri rakstrarmųguleikum at selja dagar.

Heimildir hjį nevndini

Landsstżrismašurin ķ fiskivinnumįlum setur Skipanarnevndina sambęrt § 2. stk. 4 ķ lųgtingslóg um vinnuligan fiskiskap frį 10. mars 1994 viš seinni broytingum. Uppgįvan hjį nevndini er įsett ķ § 22 ķ somu lóg. Hon skal ķ arbeiši sķnum višgera tilmęlini og stovnsmetingar frį Stovnsrųktarnevndini og Fiskirannsóknarstovuni og skal geva tilmęli um, hvussu fiskikapurin skal skipast komandi įr, herundir mųguligar broytingar ķ fiskidagatalinum fyri hvųnn hųvušsbólk.

Landsstżrismašurin kann harumframt bišja nevndina višgera ašrar spurningar.

Nevndin hevur veriš samd um ķ višgeršini at leggja dent į at kanna og gera eitt eftirlit viš skipanina viš fiskidųgum. Er nakaš komiš fram, sum vit ikki vistu ķ 1995 og livir hon upp til tey endamįl, sum eru ķ lóg um vinnuligan fiskiskap?

Nśverandi skipanin nżtir tvey hųvušsamboš: Kvotur av veišidųgum (stilling av veišitrżsti) og stongdar leišir. Taš er tķ av tżdningi at fįa vķsindaligar metingar av, hvussu hesi amboš eru fyri. t.d.: Verša fiskidagarnir nżttir į annan hįtt ella dyggari? Hvussu įvirkar skipanin viš stongdum leišum veišievnini hjį ymisku skipabólkunum eftir įvķsum fiskaslųgum viš at gera veišievnini verri?. Ķ skjali d eru oršašir greinligir spurningar til rįšgevandi stovnarnar.

Skipanarnevndin hevur ķ įr gjųrt eina meira umfatandi gjųgnumgongd av teirri rįšgeving, sum kemur frį Millumlanda Rįšnum fyri Havrannsóknir, sum aftur er grundarlagiš undir tilmęlinum hjį Fiskirannsóknarstovuni (sķ skjal d).

Limir ķ Skipanarnevndini eru: Kjartan Hoydal, formašur, Įrni Dam, Jónsvein Knudsen, Aušunn Konrįšsson, Óli Jacobsen, Elmar Hųjgaard , Jįkup Reinert og Hešin Weihe. Skrivari er Marita V. Rasmussen. Johan Simonsen hevur veriš į 1 fundi sum varamašur fyri Elmar Hųjgaard.

Fiskirannsóknarstovan hevur ķ bręviš til Fiskimįlastżriš 16. juni 2000 gjųrt vart viš taš óhepna ķ, at stovnurin umframt at lata tilmęliš til landsstżrismannin eisini hevur lim ķ nevndini. Łt frį hesum hevur stovnurin avgjųrt ikki at taka lut ķ sjįlvari nevndarvišgeršini - stovnurin hevur ķ tilmęlinum sagt sķna hugsan - men at vera til taks hjį nevndini, um hon ynskir taš.

Uppskot um at gera lógarverkiš einfalt, lęttfatiligt og eintżšugt

Nevndin hevur fingiš įheitan frį fleiri, um at koma viš višmerkingum til lóg um vinnuligan fiskiskap, so at eitt lógarverk fęst til vega, sum ger karmarnar fyri veišuni undir Fųroyum einfaldar og stųšugar og ikki gevur mųguleika fyri iva um tulkingar.

Nevndin kann bert endurtaka, at hon ikki fer ikki undir hetta arbeišiš uttan eina beinleišis įheitan frį fiskivinnuumsitingini, men er fśs at taka spurningin upp seinni ķ įr, um ynski er um taš.

Eftirlit viš skipanini viš fiskidųgum, reišskapsreguleringum og stongdum leišum

Nevndin hevur aftur ķ įr gjųgnumgingiš tey ymisku "ambošini" ķ skipanini, sum skulu tryggja at fiskastovnarnir į landleišunum eru undir buršardygggari umsiting.

Var śtgangsstųšiš rętt?

Ķ frįgreišingini hjį nevndini ķ 1998 varš greitt frį tķ iva, sum var reistur um byrjunarstųšiš ķ fiskidagaskipanini var rętt roknaš. Nevndin kannaši sjįlv mįliš og eftir tķ nevndin kundi sķggja er byrjunarstųšiš taš rętta.

Vķst veršur annars til frįgreišingina hjį nevndini ķ fjųr, har m.a. varš sagt um ta kanning ein altjóša serfrųšingur hevur gjųrt av skipanini: Einki foršar fiskidagaskipanini at tryggja buršardygga umsiting av fiskastovnunum undir Fųroyum. Treytin er tó, at ansaš veršur vęl eftir, at veišiorkan ikki fer uppeftir. Hann metir eisini, at skipanin kundi veriš enn tryggari og ivaleyst skapaš betri bśskaparlig śrslit, um fiskiflotin var heldur minni enn hann er ķ dag.

Um įlķtandi stovnsmetingar vóru fyri tosk, hżsu og upsa hevši taš boriš til at fingiš eitt mįt fyri veišiorkuna, ķ hvussu so er nųkur įr aftur ķ tķšina. Sonevnda deyšatališ er eitt mįt fyri hesum. Tķverri er ógvuliga stór óvissa ķ stovnsmetingunum. Hetta veršur meira gjųlla vķst ķ skjali d ķ hesari frįgreišing.

Nišanfyri eru śrslitini av seinastu stovnsmetinginum sett upp ķ talvu. Hvķta strikan vķsur taš veišitrżsti mišaš veršur ķmóti, 33 % av stovninum ķ tali. Taš sęst at eftir hesum virkar fiskidagaskipanin sum ętlaš, og at veišitrżstiš yvirhųvur er lękkaš frį 1996 til 1999.

Broytingar ķ veišievnum?

Viš eini fiskidagaskipan er vęntandi, at veišievinini ųkjast, tķ flotin roynir, tį dagatališ er avmarkandi, at leggja sęr dagarnar so vęl til ręttis sum gjųrligt og nżta teir so dygt sum gjųrligt. Hinvegin togar skipanin viš kassum, sum ķ veruleikanum minka um veišievnini hjį flotanum viš at steingja įvķsar leišir.

Einki tilfar er lagt fyri Skipananarnevndina, sum setur tųl į batar og minkingar ķ veišievnunum, men į skjali e) eru skrivašir spurningar, sum tį teir eru svarašir kunnu bųta um mųguleikarnar at seta tal į hesi višurskifti.

Er fiskiveišieftirlitiš nóg neyvt?

Ein avgerandi fyritreyt fyri, at skipanin virkar er, at eftirlitiš er dygt. Eftirlitiš viš fiskidųgunum liggur hjį Fiskiveišeftirlitinum.

Trupulleikar vóru ķ fyrstani viš at fįa eftirlitiš at virka. Frįbošanir frį skipum vóru ikki nóg neyvar. Kvotu- og ašrir feilir vóru vanligir. Fiskiveišieftirlitiš hevur nś fulla nyttu av dagbókaskipanini. Enn hava skipini hjį Fiskiveišieftirlitinum ikki mųguleikar at kanna frįbošaninar, tį tey eru į feltinum.

Fyri 1998/98 og 1999/2000 metir Fiskiveišieftirlitiš sjįlvt, at hagtųl teirra yvir nżttar fiskidagar eru so neyv, sum tey į nakran hįtt fįast.

Fiskiveišieftirlitiš hevur gjųrt hetta yvirlit yvir hvussu fiskidagarnir hava veriš nżttir fram til 31. juni trż tey seinastu fiskiįrini.

Bólkur 2 er partrolarar, bólkur 3 er lķnuskip, bólkur 4A er śtróšarabįtar 20-40 tons, 4B yvir 40 tons.

Sambęrt umbošunum fyri skipini koma neyvan fiskidagar at leypa av, tį fiskiįriš endar 31. august. Umbošini vķsa į, at veišiloyvi nś eru keypt upp ķ samband viš śtskiftingar, so eykadagar eru ringir at śtvega, uttan at veišiloyvi vera keypt. Umbošini vęnta eina lękking ķ talinum av veišiloyvum ķ samband viš ętlanir um śtskiftingar av fiskifųrum. Samanfatandi vęntar vinnan, at dagaskipanin kemur at fųra viš sęr eina tillaging av fiskiflotanum, sum hevur veriš eitt av endamįlunum viš henni.

Ķ hesum sambandi gera umboš fyri vinnuna eisini vart viš, at ein tillaging og endurnżgging av fiskiflotanum er treytaš av, at karmanir loyva eini langtķšarętlanarlegging, har vinnan kann lķta į at stórar broytingar ikki vera gjųrdar. Ķ hesum sambandi er spurningurin um at finna hina rųttu javnvįgina millum teir ymisku partarnar av veišiflotanum av stórum tżdningi, og at teir partar ķ fiskidagaskipanini, sum avgera hvussu ein tķlķk javnvįg veršur (t.d. tališ av fiskidųgum, kassaskipanin og ašrar reglur settar av myndugleikunum) eru ķ samsvar hvųr viš annan.

Fiskiveišan undir Fųroyum veršur ķ nógvum ķ dag rikin undir pśra ųšrvķsi myndugleikaįsetingum enn fyri 10-15 įrum sķšani. Hugsaš veršur um įsetingar um fiskidagar, avtųka av almennari luttųku ķ ķlųgum og rakstri, sųlu av fiski o.ų. Taš hevši veriš eitt hugskot, at tiki hesar heilt broyttu umstųšur upp til eitt alment oršaskifti.

Yvirlit yvir hvussu fiskidagar kunnu lęnast, leigast og seljast/keypast

Fiskiįriš gongur frį 1/9 til 31/8. Fiskidagarnir kunnu handlast frķtt ķ upp til 10 įr ķ senn, innan fyri hvųnn skipabólk sęr, alt įriš. Tį 3 mįnašir eru eftir av fiskiįrinum kunnu bólkarnir leiga fiskidagar sķnamillum. Ķ bólki 4 er hesin mųguleiki avmarkašur soleišis, at fiskidagar ikki kunnu latast frį hśki til trol.

Veišiloyvi kunnu leggjast saman millum allar bólkar oman fyri 40 tons.

Hesir mųguleikar eru sambęrt reglur ķ kunngerš um fiskiorku og umrokningarfaktorar fyri fiskidagar, alt eftir hvųrt fiskifar talan er um.

Bólkur 1, lemmatrolarar > 1000 HK, hava veriš uttanfyri fiskidagaskipanina.

Eingin keyp/sųla leiga er ķmillum bólk 5 og hinar bólkarnar.

Ķ seinastu broytingum ķ lógini um vinnuligan fiskiskap er innfųrt ein 10 įra regla um ręttin til fiskidagar, egnan kvotupart og egna hjįveišikvotu hjį fiskifųrum viš veišiloyvi. Ivi hevur veriš um hesi įr skulu galda frį tķ henda įseting kom ķ gildiš (18.08.98) ella um tey 10 įrini skulu galda frį tķ, at eitt nżtt fiskiįr byrjar.

Metingin ķ lųtuni er, at talan er um mųguleika at handla ręttin ķ upp til 10 įr aftan į hvųrt nżtt fiskiįr er byrjaš.

Ivi um hagtųl fyri fiskidagar

Nevndin ger vart viš, at ivin um veruliga fiskidagatališ fyri teir ymisku skipabólkarnar aftur ķ tķšina ikki er burtur. Nevndin baš ķ 1998 um eina gjųlliga kanning. Hendan er ikki lišug enn. Hetta er sera tarnandi, tķ hetta ger stovnsmetingarnar meira óvissar

Lķšandi batar ķ veišievnum

Hesin spurningur varš gjųlla višgjųrdur ķ frįgreišingini ķ fjųr fyri fiskiįriš 1999/2000 og nevndin hevur bišiš um meira gjųlla kanningar av hesum. Enn hevur nevndin einki tilfar fingiš um hetta.

Fiskirannsóknarstovan hevur ķ sķnum tilmęli til landsstżrismannin fyri fiskiįriš 2000/2001 (skjal a) vķst į eina spurnarkanning um fųroyskan fiskiskap ķ 1999. Teir nevna ķ tilmęlinum, at teir hava gjųrt śrslitini av einum spurningi upp og gera hesa nišurstųšu av hesi uppgerš. "Ķalt svarašu 168 fiskimenn (skiparar og formenn) spurninginum; av teimum sųgdu 148, at mannagongdin var broytt, sķšan dagaskipanin var komin, og 20 sųgdu, at eingin broyting var hend. Avtrat spurninginum var eisini hųvi at gera višmerkingar, og benda hesar tżšuliga į, at endamįliš viš broytingunum hevur veriš at fįa meira burtur śr."

Vķst veršur sķšani til eitt skjal, har spurningurin og mųguligar višmerkingar eru settar upp.

Skipanarnevndin vķsti longu ķ fjųr į, at ein avmarkandi fiskidagaskipan vęntandi fór at eggja fiskifųrum at fįa mest burtur śr dųgunum. Spurningurin er bert hvussu nógv hetta įvirkar veišievnini. Ķ tilmęlinum hjį Fiskirannsóknarstovuni er eingin roynd at seta tal į hetta. Skipananarnevndin fęr ikki nżtt hetta tilfar, įšrenn frįgreišing um alla kanningina og ein neyv hagfrųšilig śtgreinging av svarinum veršur lųgd fyri nevndina. Sostatt er tķverri enn einki tilfar tųkt um mųguligar broytingar ķ veišievnum.

Bżtiš millum skipabólkarnar

Ķ lóg um vinnuligan fiskiskap er veišibżti millum hųvušsbólkar av fiskifųrum įsett. Talvurnar nišanfyri vķsa įsetta veišibżtiš fram til 31/5-2000 og fyri 1999, 1998 og 1997.

Sammeting millum vegleišandi veišibżtiš įsett ķ lóg um vinnuligan fiskiskap og śrslit

Fiskaslag % bżti frį 1/1-31/5-2000

Er veišan lķvfrųšiliga buršardygg

Einki bendir į, at nśverandi skipanin ikki kann tryggja lķvfrųšiliga buršardygga veišu undir Fųroyum, ella at hon ikki hevur livaš upp til sķni endamįl. Minkandi tališ av veišiloyvum, tališ av fiskidųgum og tęr stongdu leiširnar eiga at kunna halda veišitrżstinum į ųllum trimum botnfiskastovnum innan rķmuligt mark.

Skipanin mišjar ķmóti, at ķ mišal veršur ikki tikiš meira burtur śr hvųrjum stovni įr um įr enn taš, sum er lķvfrųšiliga buršardygt, jśst į sama hįtt sum ein kvotuskipan. Hugsaš varš um, tį fyrsta uppskotiš varš gjųrt ķ 1995/96, at ķ mišal skuldi ikki meira enn trišingur takast śr hvųrjum stovni viš hesi skipan. Sonevnda fyrivarnisreglan veršur nógv umrųdd ķ lųtuni, og kemur helst at vera kravd at verša nżtt, um įvķsur fiskiskapur skal fįa heitiš buršardyggur. Hetta kann merkja, at taš ikki longur veršur mett at vera buršardygt, at ein trišingur veršur veiddur burtur śr hvųrjum stovni.

Fyri at meta um skipanina, er neyšugt at kanna veišitrżstiš t.d. hvussu stórur prosentpartur veišan er av stovninum į hvųrjum įri og ķ mišal yvir fleiri įr. Her hava vit tann trupulleika, at tęr metingar vit fįa frį fiskifrųšingunum um stovnsstųdd, og hvussu stórur partur veišan er į hvųrjum įri eru ręttuliga óvissar fyri tey seinastu įrini og fyri framskrivingarnar. Tųlini frį Fiskirannsóknarstovuni og ICES eru hesi fyri ķ įr. Veišitrżstiš er roknaš sum veišan ķ tališ ķ prosent av stovninum.

Fyrivarnisreglan

Tilmęliš hjį Fiskirannsóknarstovuni er aftur ķ įr bygt į fyrivarnisregluna. Bygt į grundgevingar um įvķs metingarvirši fyri deyšatųl og stųdd av gżtingarstovni, kemur FRS til, at taš er ov nógv at taka 33 % av stovninum ķ tali į hvųrjum įri.

Grundgevingarnar eru heldur ikki ķ įr lagdar fram ķ einum formi, sum ger taš mųguligt hjį nevndini at taka dagar millum, hvat er rętt at velja og hvųnn vįša vit seta fiskastovnarnar ķ, viš at velja ymisk tųl tųl fyri hvat kann veišast av hvųrjum stovni. Ķ skjali d) veršur vķst į, hvussu veikt fyrivarnisįsetingarnar eru grundašar.

Til annaš er avgjųrt heldur nevndin seg til ein trišing av hvųrjum stovni, sum landsstżriš hevur bošaš nevndini frį er hitt ręttaš. Hinvegin męlir nevndin til at funniš veršur fram til vęlgrundašar metingar av, hvussu stórur partur av stovnunum kann veišast buršardygt viš atliti at fyrivarnisregluni.

Ķ oršaskiftinum um fyrvarnisregluna, sum grundarlag fyri buršardyggari veišu, veršur vanliga kravt, at fyri hvųnn fiskiskap skal vera ein veiširegla ("harvest control law" ella "catch rule"), og at reglur skulu vera fyri hvat skal gerast, um veišireglurnar ikki halda. Ķ skjali d um rįšgevingina er eitt uppskot til harvest control law.

Er veišan bśskaparliga buršardygg

Skipanarnevndin hevur ikki fingiš tilmęli um bśskaparspurningar at višgera og hevur einki at leggja aftrat višgeršini ķ frįgreišingini frį 1999.

Taš er vert at leggja til merkis, at alt bendir į at um skipanin er bśskaparlig buršardygg er lķvfrųšilig buršardygd samstundis tryggjaš.

Hvussu fįast allir skipabólkar og fiskastovnar inn undir fiskidagaskipanina?

Fiskidagaskipan hevur tvey endamįl ķ trįš viš endamįlsoršingar ķ lóg um vinnuligan fiskiskap. At tryggja at veišan undir Fųroyum er lķvfrųšiliga buršardygg, og at fiskiskipaflotin fęr mųguleika at laga seg til bśskaparliga, so veišiflotin ķ vavi ikki er stųrri enn taš, sum er bśskaparliga forsvarligt. Tillagingin kann henda viš at leiga ella keypa sęr fiskidagar ella leggja veišiloyvi saman. Feršin ķ bśskaparliga tillagingin hongur uppi ķ stųšuni ķ fiskastovnunum og fiskaprķsunum. Er stųšan ķ stovnunum góš og fiskaprķsirnir góšir er lķtil ferš į tillagingini og hinvegin um višurskiftini eru verri. Ein trupulleiki ķ lųtuni, sum kann avlaga skipanina er stóri prķsmunurin millum tosk og upsa. Einki tilfar er tųkt, sum vķsir um hetta er so.

Teir partar av fiskiflotanum undir Fųroyum, sum eru uttan fyri fiskidagaskipanini, hava ikki mųguleikar at tillaga seg og fyri teir fiskastovnar, sum eru uttanfyri, er umsitingin ikki buršardygg.

Lemmatrolarar yvir 1000 hestar į djśpum vatni.

Ķ fjųr višgjųrdi nevndin spurningin um hvussu djśpvatnstrolararnir kunnu koma inn ķ skipanina.

Bygt į eina frįgreišing frį einum śtlendskum serfrųšingi skjeyt nevndin upp at tilluta lemmatrolarunum eitt dagatal, sum gav lķka nógvar dagar innan fyri ringin, sum bólkurin hevši ķ 1995 og 1996. Hetta uppskot var ikki góštikiš og lemmatrolarunum hava ķ stašin aftur ķ įr havt eina hjįveišiskipan, sum hevur giviš teimum loyviš til fiska 150 tons av hżsu og 150 tons av toski innan fyri ringin ķ hesum fiskiįrunum.

Nevndin hevur havt umboš fyri lemmatrolararnar į fundi. Teir lųgdu tilfar fram sum lżsti stųšuna hjį lemmatrolarunum. Sjónarmiš teirra višvķkjandi at koma inn ķ fiskidagaskipanina vóru samanfataš soleišis:

1. Ķ fyrsta lagi ynskja lemmatrolarar at halda fram viš nśverandi skipan ķ fżra įr afturat.
2. Ķ ųšrum lagi at brśka upprunaliga uppskotiš frį Skipanarnevndini, sum grundarlag undir dagatalinum (sķ eisini skjal e).

Skipanarnevndin segši į fundinum, at hon fór at koma viš einari nišurstųšu og umbošini fyri lemmatrolarar fręttu aftur frį nevndini, įšrenn tilmęliš varš sent Landsstżrismanninum.

Skipanarnevndin hevur sķšani samtykt, at gera eitt uppskot, sum fęr lemmatrolararnar inn ķ skipanina. Nevndin heldur at hetta mį gerast, um fiskidagaskipanin viš tķšini skal mennast til eina fullborna skipan, sum tryggjar at endamįlini ķ lóg um vinnuligan fiskiskap verša uppfylt. Nevndin hevur bošaš umbošunum fyri lemmatrolarunum frį hesum. Uppskotiš frį nevndini veršur greinaš nišanfyri.

Ein skipan fyri djśpvatnstrolararnar skal rųkka tveimum endamįlum. Taš skal fįa henda skipabólk inn ķ fiskidagaskipanina og geva teimum somu mųguleikar at tillaga seg sum restina av flotanum og fiskastovnarnir į djśpum vatni skulu fįa somu verju, sum stovnarnir į grynri vatni. Alt bendir į, at royndin į djśpum vatni er ov stór, mišalveišan upp į skipiš av kongafiski, blįlongu og svartkalva er farin nišur ķ helvt, hvųnn fiskidag, frį 1991 til til 1995 og 1996. Ein skipan fyri hendan bólk mį sostatt geva hesum bólki atgongumerki til leiširnar innan fyri ringin og samstundis įseta eitt dagatal fyri leiširnar uttan fyri ringin, sum avmarkar royndina so hon veršur buršardygg

Lemmatrolararnir vóru 1994 -1996 undir kvotuskipan. Tį Skipanarnevndin um įrsskiftiš 1995/96 evnaši fiskidagaskipanina til, vóru lemmatrolararnir eisini ķ skipanini og skotiš varš upp eitt fiskidagatal, sum bygdi į veišievnini eftir toski, hżsu og upsa. Hinvegin bar ikki til at rokna eitt dagatal śt frį tųlunum fyri kongafisk, svartkalva og blįlongu.

Nevndin metir, at taš ber til at fįa lemmatrolararnar inn i fiskidagaskipanina viš at venda aftur til upprunaligu įsetingarnar ķ 1996 hjį Skipanarnevndini. Hetta veršur gjųrt viš at lemmatrolararnir fįa taš dagatal, teir įttu fyri tosk, hżsu og upsa sambęrt hagtųlini 1985-1994. Tó veršur hetta tal minkaš į sama hįtt sum fiskidagarnir hjį hinum bólkunum eru skerdir sķšan 1996, t.e viš 16,9 %. Hesir dagar kunnu nżtast innan fyri ringin. Fiskar ein lemmatrolari uttan fyri fęr hann 3 dagar uttanfyri fyri hvųnn dag innanfyri.

Henda skipan skuldi ikki ųkt heildarveišitrżstiš upp um taš, sum var lagt til grund ķ 1996 og samstundis gjųrt eina tillaging mųguliga ķ royndini į djśpum vatni. Tó mį havast ķ huga, at kongafiskur og svartkalvi eru stovnar vit umsita ķ felag viš Ķsland og Grųnland, og at vit ikki einsamųll avgera, hvussu royndin eftir hesum stovnum er.

Veišan eftir svartkalva og havtasku

Svartkalvi hevur veriš ķkast hjį lemmatrolarunum yvir 1000 hestar. Havtaska fekst fyrr mest ķ trolingini innan fyri 12 fj. um summariš.

Seinastu įrini hava nųkur skip havt royndarloyviš til at veiša havtasku og svartkalva viš gųrnum. Hetta hevur fųrt viš sęr įvķsa kapping millum serliga lemmatrolarnarnar yvir 1000 hestar og garnaskipini.

Skipanarnevndin heldur seg ikki kunna leggja seg śt ķ hendan spurning so leingi eingin avtala er gjųrd millum Ķsland, Grųnland og Fųroyar um svartkalvan. Kappingin millum trol og gųrn eigur at skipast viš neyvum įsetingum av leišum.

Ķ veišihagtųlunum sęst, at garnaskipini ķ 1998 hųvdu eina hjįveišu upp į 10 % av toski. Ųkini fyri garnaveišu eiga at leggjast so, at hjįveišan veršur so lķtil sum mųguligt.

Garnaskipini hava nś fingiš varandi loyvi og ķ hesum sambandi arbeišir Fiskimįlastżriš viš at įseta neyvari leišir, so gųrnini tarna ųšrum veišihęttum minst mųguliga.

Skjųl

Skjal a) Tilmęliš frį Fiskirannsóknarstovuni

Skjal b) Tilmęliš frį Stovnsrųktarnevndini

Skjal c) Fundur ķ Rįšgevandi Nevndini, ACFM hjį Altjóša Rįšnum fyri Havrannsóknir (ICES) ķ mai 1999

Skjal d) Ein meting av tķ rįšgeving nevndin fęr frį fiskifrųšingum

Skjal e) Uppskot um hvųrjar spurningar landsstżrismašurin ķ fiskivinnumįlum eigur at seta rįšgevandi stovnunum.

Skjal f) Bręv frį felagnum Lemmatrolarnir