A. Upprunauppskot
B. 1. višgerš (Oršaskifti riggar ikki)
C. Įlit
D. 2. višgerš (Oršaskifti)

Įr 2008, 1. oktober, legši Hergeir Nielsen, lųgtingsformašur, fram soljóšandi

Uppsko t
t i l
samtyktar

Lųgtingiš samtykkir at góškenna hjįlųgdu įrsfrįgreišing umbošsmansins fyri įriš 2007.

Višmerkingar:

Viš heimild ķ lųgtingslóg nr. 60 frį 10. mai 2000 um Lųgtingsins umbošsmann fór Lųgtingsins umbošsmašur undir virki sķtt ķ 2001.

Eftir § 11 ķ umbošsmanslógini skal umbošsmašurin lata Lųgtinginum įrsfrįgreišing um arbeiši sķtt, og veršur henda frįgreišing sķšan almannakunngjųrd įšrenn 1. juli. Umbošsmašurin hevur sostatt higartil latiš Lųgtinginum 7 frįgreišingar t.e. fyri įrini 2001 til og viš 2007. Ķ frįgreišingini veršur gjųrt yvirlit yvir virki stovnsins, og verša mįl, sum umbošsmašurin metir vera prinsipiel ella av stórum tżdningi, endurgivin.

Mannagongdin ķ sambandi viš įrsfrįgreišingina hevur higartil veriš tann, at umbošsmašurin hevur handaš Lųgtingsins formansskapi eitt undirskrivaš eintak av frįgreišingini. Frįgreišingin, veršur sķšani bżtt śt til allar tingmenn, og lųgd į heimasķšu umbošsmansins, eins og hon veršur til keyps ķ bókabśšunum kring landiš.

Eftir § 10, stk. 1 ķ umbošsmanslógini skal umbošsmašurin, um hann kemur til ta nišurstųšu, at įlvarsligt mistak ella vansketni er framt av teim umsitingum, umbošsmašurin hevur eftirlit viš, boša formansskapi Lųgtingsins, lųgmanni, avvaršandi landsstżrismanni og/ella kommunustżri frį hesum og koma viš tilmęli til teirra.

Hesi góšu 7 įrini, stovnurin hevur virkaš, hevur hann giviš 15 slķkar frįbošanir, og eru tęr hesar:

Ķ 2001 onga.

Ķ 2002 fżra.

• įtala ķ sambandi viš setan av Landsverkfrųšingi viš atliti til frįbošan til teirra, sum ikki vóršu sett ķ starviš,
• įtala ķ sambandi viš mannagongd ķ sambandi viš vantandi starvsetan av lęrara į Fųroya Studentaskśla og HF skeiši į sumri 2000 og 2001,
• įtala ķ sambandi viš, at Mentamįlarįšiš noktar umsókn frį lęrara um at broyta įrsmetini hjį 2 nęmingum į Fųroya Studentaskśla og HF- skeiši,
• įtala ķ sambandi viš, at  Fiskimįlastżriš skrįsetir ręšisavmarking višvķkjandi fiskibįti, hóast eigarin hevur heitt į stżriš um at strika avmarkingina.

Ķ 2003 eina.

• įtala um handfaring Fiskimįlarįšsins av umbųn frį blašmanni um alment innlit.

Ķ 2004 tvęr.

• įtala um, at Tórshavnar Kommuna ikki hevur svaraš umbųn um innlit frį Śtvarpi Fųroya
• įtala um, at Tórshavnar Kommuna ikki hevur svaraš borgara ķ sambandi viš fyrispurning um innlit ķ mįliš um spreinging og śtgrevstur.

Ķ 2005 fżra.

• įtala til Mentamįlarįšiš fyri handfaring av starvsetan av umsųkjara til starv į Fųroya Lęraraskśla, herundir tķšina at lata henni setanarbręv.
• įtala til Tvųroyrar Kommunu og Almanna- og heilsumįlarįšiš fyri handfaring av mįli um setan av avloysara fyri leišaran į Frķtķšarskślanum į Tvųroyri.
• įtala til Fiskimįlarįšiš fyri mannagongd ķ sambandi viš setan av maskinmeistarum į Fiskiveišieftirlitinum.
• įtala til Mentamįlarįšiš og Fķggjarmįlarįšiš fyri lųnarflokking av lęrarastarvi į Fųroya Lęraraskśla (sami kęrari sum ķ mįlinum um setanarbręv)

Ķ 2006 fżra.

• įtala til Kęrunevndina fyri arbeišsloysisskipanina fyri ikki at vilja taka mįl uppaftur frį kęrara, hóast umbošsmašurin metir, at avgeršin hjį Kęrunevndini er skeiv.
• įtala til Arbeišsloysisskipanina fyri mannagongd ķ sambandi viš setan av mįlsvišgeršarum į tryggingardeildini ķ tveimun fųrum og fyri ikki at hava giviš klagaranum fult skjalainnlit.
• įtala til Fųroya Kęrustovn (Skuldarumskipanarnevndina) og Vįgs Kommunu fyri višgerš teirra av umsókn um eftirgeving av skatti.
• įtala til Innlendismįlarįšiš fyri handfaring av trimum uppsagnum į Matrikulstovuni.

Formansskapurin fęr sum nevnt slķkar frįbošanir, men formansskapurin hevur sambęrt galdandi reglum onga serskilda heimild at venda sęr til fyrisitingarmyndugleikarnar um tey višurskifti, sum frįbošan er komin um. Uppgįvan hjį formansskapinum er at skipa fyri, at arbeiši tingsins veršur vęl śr hondum greitt, men hevur formansskapurin ikki annaš eftirlit viš fyrisitingini, enn Lųgtingiš og lųgtingsmenn hava. Formanskapurin fęr tķ ikki gjųrt nakaš viš hesar frįbošanir, og hevur hetta ofta veriš til umrųšu ķ samskiftinum millum umbošsmannin og formansskapin.

Eftir § 12 ķ lógini skal umbošsmašurin eisini boša Lųgtinginum frį, um hann rakar viš lżti ķ lógum, fyriskipanum ella umsitingarligum avgeršum. Nakrar av hesum frįbošanum eru sendar Lųgtinginum hesi įrini, stovnurin hevur virkaš, men er eingin mannagongd gjųrd fyri, hvussu tingmenn verša kunnašir um hesar ķ hvųrjum einstųkum fųri, hóast hetta mį metast at vera av tżdningi fyri lóggįvumyndugleika landsins, at stig verša tikin til at fįa hetta ķ ręttlag.

Frįbošanirnar eru hesar:

• Ķ 2001 veršur vķst į, at lóggįvan į fjųlmišlaųkinum ikki er nųktandi, tķ taš ķ § 6, stk. 2 og § 18, stk 2 ķ kringvarpslógin veršur vķst til fjųlmišlaįbyrgdarlógina, iš ikki er sett ķ gildi fyri Fųroyar.
• Ķ 2002 aftur frįbošan um, at kringvarpslógin framvegis ikki er fullfķggjaš viš taš, at kęrumųguleiki, sum ikki finst, er įsettur.
• Ķ 2003 veršur vķst į, at kunngerš nr. 71 frį 29. juni 2002 um undantak til navnauppkalling ikki er ķ samsvari viš navnalógina.
• Ķ 2004 veršur vķst į, at kunngerš ikki er gjųrd eftir § 31, stk. 2 ķ lógini um vinnuligan fiskiskap um umsiting av fiskiloyvum ķ bólki 5.
• Ķ 2005 veršur gjųrt vart viš ósamsvar ķmillum kunngerš fra 26. november 1999 um śtgjald viš meira av arbeišsloysisstušli og lųgtingslóg nr. 113 frį 13. juni 1997 um arbeišsloysistrygging og arbeišsįvķsing. Ķ sama višfangi veršur męlt til, at mannagongdin veršur broytt soleišis, at kunngeršir av stórum tżdningi fyri borgaran verša lżstar ķ Kunngeršablašnum.
• Eisini veršur gjųrt vart viš, at ķ višmerkingunum til § 6, stk. 2 ķ kommunustżrislógini stendur, at atkvųšugreišsla ikki kann vera loynilig. Einki stendur um hetta ķ lógartekstinum, og metir umbošsmašurin, at slķk regla eigur at standa ķ lógini.

Umbošsmašurin kann av egnum įvum gera kanningar av ymsum višurskiftum, og hevur hann eftir § 8 ķ lógini atgongd til ųll skjųl og hųli į teim fyrisitingum og stovnum, sum fevnd eru av § 4 ķ lógini. Umbošsmašurin hevur higartil gjųrt 2 slķkar kanningar, hesar eru:

• Frįgreišing frį eftirlitsvitjan į Psykiatriska deplinum į Landssjśkrahśsinum 2003.
• Frįgreišing frį eftirlitsvitjan į sambżlinum į Bóndaheyggi 14 ķ Tórshavn 2007.

Omanfyrinevndu reglur samsvara viš tęr reglur, sum eru įsettar fyri umbošsmenninar ķ nęstu grannlondum okkara t.e. Grųnland, Ķsland, Noreg og Danmųrk. Ķ hesum londum er taš vanligt, at ein tingnevnd višger įrsfrįgreišing umbošsmansins. Ķ Ķslandi veršur frįgreišingin eisini umrųdd ķ Altinginum.Henda mųguleika hava vit ikki hjį okkum, tķ at nevndirnar eftir § 24, stk. 4 ķ tingskipanini bara kunnu taka upp mįl, sum eru beind ķ nevndirnar eftir §§ 40 og 43.

Ein av fremstu uppgįvum Lųgtingsins er at hava eftirlit viš, at fyrisiting landsins og harviš landsstżrismenn virka innan lógarinnar karmar, og frįgreišing umbošsmansins gevur eina mynd av, hvat virkar vęl ķ almennari fyrisiting, hvat treingir til įbųtur og ikki minst av tķ, sum ikki veršur umsitiš sambęrt galdandi lóg og reglum.

Frįgreišingin hjį lųgtingsgrannskošarunum um landsroknskapin skal eftir § 19 ķ lógini um grannskošan av landsroknskapinum leggjast fyri tingiš. Sama regla er ikki ķ lógini um umbošsmannin, men er formansskapurin komin til ta nišurstųšu, at eingin foršing er fyri, at sama mannagongd veršur nżtt ķ hesum fųri.

Viš stųši ķ hesum hevur formansskapurin avgjųrt at leggja įrsfrįgreišing umbošsmansins fyri tingiš til višgeršar, og er ętlanin at gera hetta frameftir.

Vķsandi til omanfyri nevnda veršur roknaš viš, at meira ljós veršur varpaš į arbeišiš hjį umbošsmanninum, og at taš ķ sķšsta enda fer at verša til frama fyri ręttartrygdina hjį borgarum landsins.

Ķ frįgreišingini fyri 2007, verša m.o. hesi višurskifti tikin fram:

Umbošsmašurin hevur sent serliga frįbošan ķ 4 fųrum til formansskap tingsins og avvaršandi myndugleika. Hesi mįlini, talan eru um, eru hesi:

• Setan av brunaumsjónarmanni į Tvųroyri, blašsķša 111 ff.  Ķ 2008 er harafturat nżggj frįbošan komin ķ hesum mįli um, at kommunan ķ sambandi viš višgerš umbošsmansins av mįlinum hevur giviš umbošsmanninum skeivar upplżsingar.
• Setan av umhvųrvisleišara ķ Tórshavnar Kommunu, blašsķša 167 ff.
• Krav um at fįa innlatin skjųl aftur śr Mentamįlarįšnum, blašsķša 71 ff.
• Fjórša mįliš er ikki endurgiviš ķ frįgreišingini, og er orsųkin, at taš ikki er prinsipielt, og snżr taš seg samstundis um eitt persónsmįl.

Umbošsmašurin hevur ikki ķ 2007 gjųrt vart viš lżti ķ lóggįvu ella ašrari fyriskipan.

Fylgiskjųl:

Skjal 1: Klagur endaliga avgreiddar ķ 2001

Skjal 2: Klagur endaliga avgreiddar ķ 2002

Skjal 3: Klagur endaliga avgreiddar ķ 2003

Skjal 4: Klagur endaliga avgreiddar ķ 2004

Skjal 5: Klagur endaliga avgreiddar ķ 2005

Skjal 6: Klagur endaliga avgreiddar ķ 2006

Skjal 7: Klagur endaliga avgreiddar ķ 2007

1. višgerš 21. oktober 2008. Mįliš beint ķ Ręttarnevndina, sum tann 4. november 2008 legši fram soljóšandi

Įlit

Formansskapur Lųgtingsins hevur lagt mįliš fram tann 1. oktober 2008, og eftir 1. višgerš tann 21. oktober 2008 er taš beint Ręttarnevndini.

Nevndin hevur višgjųrt mįliš į fundum tann 30. oktober og 3. november 2008.

Frį Lųgtingsins Umbošsmanni hevur nevndin fingiš skriv, dagfest 3. oktober 2008, viš frįgreišing og samandrįtti višvķkjandi mįlum, har įlit er skrivaš. Hetta skriv hevur fingiš gjųlla višgerš ķ nevndini.

Serliga hevur spurningurin veriš umrųddur, um hvat eigur at verša gjųrt ķ sambandi viš tęr frįbošanir, iš umbošsmašurin sendir formansskapinum sambęrt § 10, stk. 1 ķ umbošsmanslógini. Įsetingin sigur, at umbošsmašurin, um hann kemur til ta nišurstųšu, at įlvarsligt mistak ella vansketni er framt av teim umsitingum, umbošsmašurin hevur eftirlit viš, skal boša formansskapi Lųgtingsins, lųgmanni, avvaršandi landsstżrismanni og/ella kommunustżri frį hesum og koma viš tilmęli til teirra.

Ķ 2007 hevur umbošsmašurin sent formansskapi tingsins og avvaršandi myndugleika serliga frįbošan ķ 4 fųrum.

Nevndin heldur taš vera av sera stórum tżdningi fyri ikki at undirgrava įlitiš į umbošsmansskipanina og eisini fyri įlitiš į landsins fyrisiting, at mįl, har įlvarslig įtala er givin, verša fylgd upp, ķ fyrsta lagi av viškomandi landsstżrismanni og ķ sķšsta enda av lųgmanni, soleišis at landsstżriš tekur stųšu til, hvat eigur at verša gjųrt ķ sambandi viš slķkar įtalur.

Ein annar spurningur, iš hevur veriš umrųddur, eru tey mįl har umsitingin ikki tekur stig til at rętta seg eftir nišurstųšunum hjį umbošsmanninum. Her heldur nevndin, at taš er av stórum tżdningi, at Landsstżriš greitt tekur stųšu til og alment bošar frį, um orsųkin til hetta er, at man ikki er samdur ķ nišurstųšuni hjį umbošsmanninum, og um hetta ikki er orsųkin so skjótast gjųrligt tekur stųšu til hvat avleišingin av nišurstųšuni eigur at verša.

Hóast umbošsmašurin ķ fyriliggandi įrsfrįgreišing ikki hevur gjųrt vart viš lżti ķ lóggįvu ella ašrari fyriskipan, heldur nevndin eisini, at taš er umrįšandi, at hesi mįl verša fylgd upp skjótast gjųrligt, soleišis at stųša veršur tikin til um, og hvussu lóggįvan ella fyriskipanir eiga at verša broyttar, og soleišis at hetta ķ so fųri veršur framt uttan óneyšugt dvųl.

Viš hesum višmerkingum tekur ein samd nevnd undir viš mįlinum og męlir Lųgtinginum til at samtykkja uppskotiš.

2. višgerš 6. n0vember 2008. Uppskotiš samtykt 28-0-0. Mįliš avgreitt.