A. Upprunauppskot
B. 1. višgerš
C. Oršaskifti viš 1. višgerš
D. Nevndarskjųl
E. Įlit
F. 2. višgerš
G. Oršaskifti viš 2. višgerš
H. 3. višgerš (Einki oršaskifti)

Įr 2006, 30. november, legši Hans Pauli Strųm, landsstżrismašur, vegna landsstżriš fram soljóšandi

Kap. 1. Almennar višmerkingar

Uppskotiš hevur til endamįls at gera starvssetanirnar av kommunulęknunum greišari, og samstundis gera kommunulęknaskipanina einfaldari at umsita. Taš veršur gjųrt viš at nišurleggja Rįšiš fyri kommunulęknaskipanina, soleišis at taš einans stendur, at taš er landsstżrismašurin, sum setir kommunulęknar ķ starv. Hetta merkir, at setanirnar verša eftir sama leisti, sum er galdandi fyri onnur almenn stųrv, har ein setanarnevnd ger eitt tilmęli til landsstżrismannin um setan. Samstundis veršur lagt upp til, at landsstżrismašurin og kommunurnar samstarva um framhaldandi įbųtur į kommunulęknaskipanina.

Uppskotiš hevur eisini til endamįls at skapa eina greiša materiella heimild fyri, at keyp av vųrum og tęnastum ķ sambandi viš starvssetan av kommunulęknum og avloysarum fyri kommunulęknar kann fķggjast yvir kommunulęknaskipanina. Harumframt er endamįliš at įseta eina samsvarandi materiella heimild fyri, at umsitingin av vaktarskipanini fyri kommunulęknaskipanina kann fķggjast um kommunulęknaskipanina. Viš umsitingina meinast t.d. samsżning til kommunulęknan, iš hevur įbyrgdina av at leggja vaktirnar til ręttis (tann sonevndi vaktarstjórin), og ašrar stak- og leypandi śtreišslur, iš eru tengdar at umsitingini av vaktarskipanini.

Ķ 1999 bleiv lóggįvan um kommunulęknaskipanina nśtķmansgjųrd, og tann gamla lóggįvan frį 1914 um kommunala lęknahjįlp varš samstundis avtikin. Endamįliš viš nżggju lógini var fyrst og fremst at fįa samsvar millum lóggįvuna og taš, iš varš praktiseraš į kommunulęknaųkinum. Tķ hevši lógin ikki so nógva nżskapan viš sęr, men mišaši ķ stašin ķmóti at stašfesta verandi višurskifti į ųkinum.

Stųrsta broytingin ķ 1999 var, at eitt rįš fyri kommunulęknaskipanina varš sett į stovn. Rįšiš fekk til uppgįvu at rįšgeva landsstżrismanninum um:

1.        Starvssetanir av kommunulęknum.

2.        Reglur um stųši į vištaluhųlunum.

3.        Reglur um hvųrji tól, innbśgv og amboš skulu vera ķ vištaluhųlunum.

4.        Reglur um hvat fyri rakstur og višlķkahald av vištaluhųlunum, innbśgvi, tólum og ambošum, talan er um.

5.        Menning og broytingar av kommunulęknaskipanini.

Ķ tķšarskeišnum 1999-2002 gjųrdi Rįšiš fyri kommunulęknaskipanina uppskot til reglur um stųši, śtgerš, rakstur og višlķkahald av vištaluhųlum hjį kommunulęknum. Uppskotiš hjį Rįšnum varš sķšan lagt til grund fyri kunngerš nr. 64 frį 29. september 2004 um stųši, višlķkahald, rakstur v.m. av vištaluhųlum hjį kommunulęknum.

Tęr eftirverandi lógarįsettu uppgįvurnar hjį Rįšnum, eru sostatt einans tilmęli um starvssetan av kommunulęknum og tilrįšingar til landsstżrismannin um menning og broytingar av kommunulęknaskipanini. Men tey seinastu fżra įrini hevur taš ķ praksis vķst seg, at Rįšiš einans ger tilmęli til setan av kommunulęknum ķ fųst stųrv. Taš hevur nevniliga veriš trupult at fįa ķ lag verulig oršaskifti um menning og broytingar ķ kommunulęknaskipanini ķ Rįšnum, har allir avvaršandi partar eru umbošašir. Hinvegin hevur veriš munandi lęttari at umrųša hesi višurskiftini viš hvųnn partin sęr, iš hava umboš ķ Rįšnum. Sostatt virkar bygnašurin viš einum Rįši fyri kommunulęknaskipanina ķ veruleikanum seinkandi fyri menning og broytingum ķ kommunulęknaskipanini, tķ Rįšiš ongantķš hevur fingist at virka sum eitt hugskots- og samrįšingarforum višvķkjandi kommunulęknaskipanini. Landsstżrismašurin er av tķ įskošan, at kommunulęknaskipanin ķ stašin eigur at verša ment saman viš avvaršandi pųrtum (Meginfelag Sjśkrakassa Fųroya, Kommunulęknafelag Fųroya og bįšum kommunufelųgunum) hvųr sęr, ķ stašin fyri at nógv tķš og orka veršur brśkt til at fįa hesa uppgįvuna rųkta ķ Rįšnum fyri kommunulęknaskipanina.

Landsstżrismašurin heldur taš vera umrįšandi at nśtķmansgera starvssetanina av kommunulęknum, soleišis at hesar verša framdar į sama hįtt sum ašrar starvssetanir, har landsstżrismašurin er setanarmyndugleiki.

Um Rįšiš fyri Kommunulęknaskipanina veršur tikiš av, fer setan av kommunulęknum frameftir at verša skipaš eftir leistinum ķ Setanarpolitikki Landsins. Taš vil siga, at setanarbólkur veršur settur ķ hvųrjum einstųkum fųri av viškomandi persónum, sum eru umbošandi fyri lęknadųmiš, har lęknin skal setast, at višgera umsóknirnar og gera tilmęli til landsstżrismannin um setan. Ķ hesum setanarbólkum fara m.a. kommunan/kommunurnar, sum eru ķ lęknadųminum, at verša umbošašar.

Ķ įvķsan mun hevur spurnartekin veriš sett viš, hvųrt kommunulęknar kunnu roknast sum alment starvssettir ķ stašin fyri at vera roknašir sum privat vinnurekandi. Men ķ sambandi viš spurningin um, at starvsvišurskifti kommunulęknanna skulu vera ķ samsvari viš ll. nr. 12 frį 18. februar 1999 um samsżning og eftirlųn lųgtingsmanna, eru bęši Almanna- og heilsumįlarįšiš og Innlendismįlarįšiš komin til ta nišurstųšu, at kommunulęknar eru alment settir. Hesi nišurstųšu hevur formansskapurin į Lųgtingi tikiš undir viš. Fųroya Ręttur hevur somuleišis sagt ķ einum dómi, at kommunulęknar, orsakaš av teirra setanarvišurskiftum, eru fevndir av verjuni ķ § 119, stk. 1 ķ revsilógini. Henda įsetir, hvussu tey verša revsaš, sum antin hótta ella nżta haršskap ķmóti starvsfólki ķ almennari tęnastu. Sostatt er ongin ivi um, at kommunulęknar verša roknašir sum alment starvssettir. Hetta er enn ein orsųk til at gera starvssetanirnar av kommunulęknunum greišari, so landsstżrismašurin einsamallur setir kommunulęknarnar ķ starv.

Landsgrannskošanin hevur ķ seinastu frįgreišingini til Lųgtingsgrannskošararnar sett spurnartekin viš, hvųrt taš er rętt, at keyp av vųrum og tęnastum ķ sambandi viš starvssetan av kommunulęknum verša fķggjaš yvir kommunulęknaskipanina. Ķ tķ sambandi er vķst į, at einastu śtreišslur, iš nevndar eru ķ lógini, er tann grundupphęddin, iš landskassin rindar til kommunulęknar og kommunulęknaavloysarar. Til tess at burturbeina allan iva um lógin heimilar keyp av vųrum og tęnastum, veršur skotiš upp, at henda lógarheimildin veršur greišari oršaš. Ķ sama višfeingi veršur skotiš upp at innseta eina greiša heimild ķ lógina fyri, at kommunulęknaskipanin kann rinda fyri umsitingarliga raksturin av nżggju vaktarskipanini fyri kommunulęknaskipanina.

Ummęli  

Uppskotiš hevur veriš til ummęlis hjį: Kommunulęknafelag Fųroya, Meginfelag Sjśkrakassa Fųroya, Kommunusamskipan Fųroya og Fųroya Kommunufelag. Gerast skal tó vart viš, at tęr teknisku broytingarnar, sum eisini eru viš ķ uppskotinum (§ 1, nr. 4), eru ķkomnar aftanį, at uppskotiš hevur veriš til hoyringar.

Kommunulęknafelag Fųroya tekur uppskotiš til eftirtektar, og hevur ikki ašrar višmerkingar.

Meginfelag Sjśkrakassa Fųroya heldur taš vera rķmiligt, at kommunulęknar ikki skulu višgera setanir av sķnum starvsfelųgum, og tķ verša hildnir uttan fyri įvirkan. Hinvegin heldur MSF taš vera skeivt, at partarnir, sum eisini eru viš at fķggja kommunulęknaskipanina, ikki eru viš til at seta kommunulęknastųrv. Meginfelag Sjśkrakassa Fųroya sigur kortini, at ynskir landsstżrismašurin (Almanna- og heilsumįlarįšiš), at ongin hoyring skal vera ķ sambandi viš setanir av kommunulęknum, veršur hetta tikiš til eftirtektar.

Kommunusamskipan Fųroya harmast um, at Rįšiš fyri kommunulęknaskipanina ikki virkar, men er samstundis ķmóti, at landsstżrismašurin stendur einsamallur sum setanarmyndugleiki. Ķ stašin krevur Kommunusamskipan Fųroya, at vent veršur aftur til gomlu skipanina, iš var galdandi fram til 1999, har avvaršandi kommunustżri gera tilmęli um starvssetan av kommunulękna til landsstżrismannin at stašfesta.

Landsstżrismašurin er ikki samdur viš Kommunusamskipan Fųroya, at taš er nųkur loysn at venda aftur til gomlu skipanina. Veršur kraviš frį kommunusamskipanini tikiš til eftirtektar, veršur śrslitiš, at landstżrismašurin einans fęr til uppgįvu at stašfesta kommunal tilmęli um starvssetanir, hóast landsstżrismašurin er setanarmyndugleiki. Samstundis er vert at višmerkja, at kommunurnar ikki rinda nakran part av lųnini hjį kommunulęknum – henda veršur rindaš av landsmyndugleikunum og sjśkrakassunum – og tķ dugir landsstżrismašurin ikki at sķggja nakrar grundgevingar fyri at fremja tęr broytingarnar ķ setanarvišurskiftunum, sum kommunusamskipanin ynskir. Avleišingin av at eftirlķka kravinum frį Kommunusamskipan Fųroya veršur sostatt, at kommunulęknaskipanin veršur uppaftur truplari at umsita, og hetta kann ikki verša annaš enn eitt afturstig ķ mun til endamįliš viš lógarbroytingini. Višmerkingarnar frį Kommunusamskipan Fųroya eru sostatt ikki tiknar til eftirtektar, tó veršur tryggjaš kommununum ein aktivan leiklut ķ setanartilgongdini, viš taš at avvaršandi kommunur ķ lęknaųkinum verša umbošašar ķ setanarbólkinum. Harafturat leggur landsstżrismašurin įheršslu į tżdningin av einum positivum samstarvi viš kommunurnar um framhaldandi įbųtur į kommunulęknaskipanina harundir į samstarv um, hvussu bųtast kann um rekruteringina av nżggjum kommunulęknum. Ein avleišing av hesum lógaruppskoti er tķ, at bųtt veršur um hetta menningararbeišiš.

Fųroya Kommunufelag hevur ongar višmerkingar til lógaruppskotiš. 

Kap. 2. Avleišingarnar av uppskotinum

Fķggjarligar avleišingar

Uppskotiš hevur įvķsar fķggjarligar avleišingar. Veršur Rįšiš fyri kommunulęknaskipanina avtikiš, verša allar śtreišslur ķ sambandi viš Rįšiš spardar. Fyri fķggjarįriš 2005 fevndu hesar śtreišslur einans um fundarpening. Orsakaš av, at nżggja vaktarskipanin er fevnd av lógini, veršur ein įvķs śtreišsluųking orsakaš av, at kommunulęknaskipanin rindar fyri umsitingina av vaktarskipanini.

Umsitingarligar avleišingar

Uppskotiš hevur įvķsar umsitingarligar avleišingar. Viš lógarbroytingini veršur ongin lógarįsettur hoyringspartur ķ sambandi viš starvssetanir av kommunulęknunum. Ķ stašin verša starvssetanirnar skipašar eins og ašrar starvssetanir, har landsstżrismašurin er setanarmyndugleiki. Hetta merkir eina ųking ķ umsitingarligu uppgįvunum ķ sambandi viš setanir innan kommunulęknaskipanina, sum Almanna- og heilsumįlarįšiš hevur įbyrgdina av. Hinvegin hvųrva tęr umsitingarligu uppgįvurnar ķ Almanna- og heilsumįlarįšnum, sum eru tengdar at Rįšnum fyri kommunulęknaskipanina.

Tęr greišu materiellu heimildirnar til at fķggja partar av rakstrinum av kommunulęknaskipanini ķ sambandi viš starvssetanir og vaktarskipanina fįa somuleišis positivar umsitingarligar avleišingar. Hesar rudda av vegnum allan iva um, hvųrt heimild er at reka kommunulęknaskipanina sambęrt galdandi sišvenju.

Uppskotiš kann somuleišis hava įvķsar umsitingarligar avleišingar fyri kommunurnar ķ sambandi viš samstarviš viš landsmyndugleikarnar um menningina av – og rekruteringina til – kommunulęknaskipanina.

Umhvųrvisligar avleišingar

Uppskotiš hevur ikki umhvųrvisligar avleišingar.

Sosialar avleišingar

Uppskotiš hevur ikki sosialar avleišingar.

Avleišingar ķ mun til altjóša avtalur og reglur

Uppskotiš hevur ikki avleišingar ķ mun til altjóša avtalur og reglur.

Yvirlit yvir avleišingar

Kap. 3. Serligar višmerkingar

Til § 1:

1-3) Endamįliš viš įsetingunum er at nišurleggja Rįšiš fyri kommunulęknaskipanina. Samstundis verša allar įsetingar um Rįšiš fyri kommunulęknaskipanina strikašar śr lógini.

4) § 9 veitir materiella heimild at rinda fyri keyp av vųrum og tęnastum ķ sambandi viš starvssetan av kommunulęknum og kommunulęknaavloysarum.

§ 10 veitir materiella heimild fyri, at umsitingin av vaktarskipanini fyri kommunulęknaskipanina veršur fķggjaš yvir kommunulęknaskipanina.  

Til § 2:

Gildiskomusregla.

1. višgerš 8. desember 2006. Mįliš beint ķ trivnašarnevndina, sum tann 6. mars 2007 legši fram soljóšandi

Įlit

Landsstżriš hevur lagt mįliš fram tann 30. november 2006, og eftir 1. višgerš 8. desember 2006 er taš beint trivnašarnevndini.

Nevndin hevur višgjųrt mįliš į fundum 13. desember 2006 og 24. og 31. januar 2007.

Uppskotiš avtekur kommunulęknarįšiš. Um landsstżrismašurin ikki metir taš verša gjųrligt at fįa kommunulęknarįšiš at virka, so sęr ein samd trivnašarnevnd ikki nakra orsųk til at seta seg ķ móti hesum, men nevndin leggur dent į, at avvaršandi kommunur eiga at hoyrast ķ samband viš setan av kommunulęknum og greiš fųrleikakrųv verša oršaš ķ samband viš setan.

Annars hevur nevndin bżtt seg ķ ein meiriluta og tveir minnilutar.

Meirilutin (Jųrgen Niclasen,  Andrias Petersen, Lisbeth L. Petersen  og Johan Dahl)  er ivasamur um, at jįttanin til kommunulęknaskipanin ikki skal fylgja teimum vanligu jįttanarreglunum um, at śtreišslur til umsiting skulu fųrast har, sum umsitingin er. Kommunulęknaskipanin er ikki nakar sjįlvstųšugur stovnur, sum fremur umsiting, hetta fer fram ķ Almanna- og heilsumįlarįšnum, tķ eigur jįttanin av rųttum at verša lųgd til rįšiš.

Hóast hetta, so heldur meirilutin, at okkurt talar fyri, at jįttanin veršur lųgd til kommunu-lęknaskipanina, tķ so hevur Lųgtingiš seinni mųguleika at leggja hesa skipan til ašra fyrisiting.

Eisini skal meirilutin gera vart viš, at avgerš fķggjarnevndarinnar undir fķggjarlógarvišgeršini um, at śtreišslur til nżggjan vaktarsentral į Landssjśkrahśsinum, skuldu jįttast til Landssjśkrahśsiš, ikki skal broytast av uppskotinum.  

Viš hesum višmerkingum tekur meirlutin undir viš mįlinum og męlir Lųgtinginum til at samtykkja uppskotiš.

Minnilutin (Annita į Frķšriksmųrk, og Finnur Helmsdal) vķsir į, at Landsgrannskošanin tķšum hevur vķst į, at verandi mannagongd viš, at umsitingarśtreišslur verša bókašar į kontu Kommunulęknaskipan 8.20.2.04., ikki er samsvarandi galdandi jįttanarskipan.

Ķ stašin fyri at fylgja tilrįšing Landsgrannskošarans veršur verandi uppskot lagt fyri tingiš soleišis, at taš viš lóg veršur įsett, at umsitingarśtreišslur verša bókašar į nevndu kontu.

Minnilutin vil vķsa į, at taš hevur ikki veriš vanligt at lóggiviš um, hvussu skal bókast į eini einstakari kontu, og at taš ķ uppskotinum ikki er nųkur serlig grundgeving fyri, hvķ vķkjast skal frį galdandi jįttanarreglum. Hetta eru reglur, sum allir avvaršandi partar, Fķggjarnevnd Lųgtingsins, landsstżrismašurin ķ fķggjarmįlum og Landsgrannskošanin, eru samdir ķ.

Minnilutin er samdur viš Landsgrannskošanini, tį skrivaš veršur ķ frįgreišing frį oktober 2006 um frįvik, at roknskapur er ikki ”nóg gjųgnumskygdur, um ein stovnur/rįš pilkar śt nakrar av sķnum śtreišslum og spjašir tęr meira ella minni tilvildarligt śt į ašra jįttan, iš stovnurin hevur ręši į. Henda mannagongd kann eisini vera viš til at fjala hękkandi fyrisitingarśtreišslur”.

Fyriliggjandi uppskot męlir til at flyta rakstrarśtreišslur, sum standast av kommunulękna-skipanini, og at umsitingarśtreišslur, iš standast av vaktarskipanini, frį Almanna- og heilsumįlarįšnum til kommunulęknaskipanina, hóast Almanna- og heilsurįšiš framhaldandi hevur ręši į kommunlęknaskipanini, og hóast kommunulęknaskipanin er ein skipan, sum bert er ein konta į fķggjalógini uttan nakra sjįlvstųšuga umsiting. Hetta er ķ andsųgn viš tilmęliš frį Landsgrannskošanini og kann vera viš til at fjala mųguligar hękkandi fyrisitingarśtreišslur. Tķ heldur minnilutin ikki, at fyriliggjandi uppskot er ein gongd leiš. 

Viš hesum višmerkingum setir minnilutin tķ fram soljóšandi

b r o y t i n g a r u p p s k o t 

Pkt. 4) ķ § 1 veršur strikaš. 

Minnilutin tekur undir viš mįlinum og męlir Lųgtinginum til at samtykkja uppskotiš viš nevndu broyting. 

Ein minniluti (Bill Justinussen) tekur ikki undir viš uppskotinum og męlir tinginum til at fella uppskotiš viš hesum višmerkingum:

Taš er ikki rętt at avtaka kommunulęknarįšiš, tį taš ķ uppskotinum veršur įsannaš, at ikki allar upprunaligu uppgįvurnar hjį rįšnum eru rųktar. Menning og broytingar av kommunulęknaskipanini er helst mest tżšandi parturin av arbeišsuppgįvuni hjį rįšnum, og ilt er at hugsa sęr, at taš veršur lęttari at menna og broyta skipanina uttan at hava hetta felags forum sum samstarvspart ķ politiska arbeišnum. Minnilutin metir taš vera ręttari at royna at fįa rįšiš at virka eftir endamįlinum heldur enn at sindra partarnar, sum eru umbošašir ķ rįšnum.

Taš veršur ķ višmerkingunum til uppskotiš stašfest, at kommunulęknar eru alment settir. Hetta er ein stašfesting, sum allir viškomandi partar ikki eru samdir um, og tķ kann eitt samtykt uppskot tulkast sum um, at Lųgtingiš hevur stašfest, at kommunulęknar eru alment settir. Hetta er į ein hįtt at bóndafanga Lųgtingiš at góškenna eitt mįl, sum nógv ósemja er um, og taš hevši veriš skeivt.

2. višgerš 8. mars 2007. Broytingaruppskot frį minnilutanum ķ trivnašarnevndini Annitu į Frķšriksmųrk og Finni Helmsdal til § 1, pkt. 3 fall 9-0-13. §§ 1 og 2 samtyktar 15-0-8. Uppskotiš fer soleišis samtykt til 3. višgerš.

3. višgerš 13. mars 2007. Uppskotiš, sum samtykt viš 2. višgerš, endaliga samtykt 14-0-9. Mįliš avgreitt.

Ll.nr. 23 frį 16.03.2007