Frįgreišing um orku

Framlųga
Ašaloršaskifti

Įr 2004, 10. februar, legši Bjarni Djurholm, landsstżrismašur, vegna landsstżriš fram soljóšandi

Frįgreišing
til
ašaloršaskiftis 

Undirritaši leggur herviš  frįgreišingina Fyrsta įvegis įlit um orku, sum ein arbeišsbólkur undir Vinnumįlarįšnum hevur gjųrt eftir avtalu viš landsstżrismannin,  til tingsins višgerš. 

Ķ Fųroyum er eingin yvirskipašur orkupolitikkur og heldur eingin nśtķmans lóggįva, sum samskipar virksemiš ķ sambandi viš framleišslu, flutning og sųlu av ravmagni. Ein arbeišsbólkur viš umbošum śr Oljufyrisitingini og śr Vinnumįlarįšnum varš tķskil ķ juni 2004 settur at arbeiša viš hesum mįlinum. Afturat arbeišsbólkinum varš settur  hoyringsbólkur at veita fakligan serkunnleika og til at umboša samfelagslig og vinnulig įhugamįl ķ arbeišinum.  

Sambęrt arbeišssetninginum skal arbeišsbólkurin orša uppskot til yvirskipašan orkupolitikk og elveitingarlóg. Dentur er lagdur į, at framtķšar orkuśtbyggingar skulu  gerast

• į  umhvųrvisvarligan hįtt,
• at varandi orkukeldur verša gagnnżttar ķ mest mųguligan mun,
• at orkusparandi tiltųk verša framd
•  og at gransking og royndarvirksemi innan tey ųki, sum orkupolitikkurin fevnir um, verša stimbraš.

Arbeišsbólkurin skal gera eina greiša og fullfķggjaša lżsing av hesum ųkjum ķ samstarvi viš politiska myndugleikan og hoyringsbólkin soleišis, at endaliga uppskotiš hevur besta mųguleika at vinna frama. Mišaš veršur ķmóti, at endaliga orkuįlitiš veršur lišugt į vįri 2006. Harumframt skulu įvegis frįgreišingar almannakunngerast og latast landsstżrismanninum til politiska višgerš. Tann fyrsta frįgreišingin veršur lųgd fyri Lųgtingiš ķ dag, mešan tann nęsta skal verša lišug komandi heyst.  

Endamįliš viš at orša ein orkupolitikk er at fįa stašfest,

• hvussu vit vilja skipa višurskiftini į orkuųkinum ķ mun til veitingartrygd,
• hvųrjar orkukeldur vit skulu gagnnżta
• og hvųrt orkuųkiš skal skipast sum ķ ųšrum framkomnum londum, ķ kapping og viš stųrri denti į varandi orkukeldur.

Hetta hevur viš sęr, at neyšugt veršur at seta mįl fyri framtķšar orkuframleišslu, orkuveiting og orkunżtslu. 

Spurningar til umrųšu

Viš stųši ķ įlitinum verša spurningar settir til umrųšu, sum skulu geva arbeišsbólkinum įbendingar um, hvussu arbeišiš skal skipast vķšari. M.a. grundaš į taš, sum kemur fram ķ hesum oršaskifti, er ętlanin at arbeiša viš at tilevna uppskot til orkupolitikk og elveitingarlóg.  

Spurningarnir, sum arbeišsbólkurin setur, eru ķ stuttum um: 

·        vit ķ Fųroyum vilja seta okkum ķtųkilig mįl višvķkjandi gagnnżtslu av varandi orku

·        hvųrji politisk stig vit vilja taka fyri at minka um oljunżtsluna ķ Fųroyum

·        hvat endamįliš er viš eini elveitingarlóg 

Ķ ųllum arbeiši eru mįl og miš avgerandi fortreytir fyri, at nakaš munagott skal koma burturśr. Tķskil heldur undirritaši, taš vera ręttast at seta okkum ķtųkilig mįl višvķkjandi gagnnżtslu av varandi orkukeldum, hvųrji umhvųrvisįrin vit vilja loyva, og hvussu vit kunnu tryggja eina so skilagóša orkunżtslu sum gjųrligt. 

Fyri at sett mįl skulu rųkkast, mugu vit seta karmar fyri orkuųkiš, soleišis at vit kunnu minka um okkara nżtslu av innfluttum oljuśrdrįttum viš atlit til sjįlvbjargni, bśskap og umhvųrvi. Ķ dag innflyta vit yvir 90% av okkara orkunżtslu. Eitt natśrligt stig hevši tķ veriš at tryggjaš, at ein stųrri partur av okkara orkunżtslu kemur frį innlendskum varandi orkukeldum, og at orkuspilliš veršur sum minst. Landsbyggireglugerš fyri almennar og privatar bygningar, umframt tiltųk til orkusparing į fiskiskipum og į virkjum, kundi stušla undir munadyggari orkunżtslu. Varsemi skal nżtast, um skipanir višv. ķlųgustušli og prķsķskoyti til varandi orku skulu setast ķ verk, soleišis at hesar ikki tarna orkuframleišslumarknašinum at virka effektivt.

Tį tosaš veršur um at leggja orkunżtsluna um frį olju til varandi orkukeldur, veršur hetta ķ fyrsta umfari galdandi fyri sethśs, bygningar, ķdnaš og innan el-framleišslu. Enn eru ongar alternativar orkukeldur at reka skipaflotan viš, og tķ er taš serliga tżdningarmikiš at hugsa um mųguleikar fyri betri gagnnżtslu av orkuni innan hendan bólk, sum umbošar śt viš 40%  av  samlašu orkunżtsluni.  

Endamįliš viš eini el-veitingarlóg, sum eftir ętlan skal verša lišug į heysti 2006, er fyrst og fremst at fįa eitt skipaš og greitt lógarverk į el-veitingarųkinum. Harumframt er taš  įskošan hjį undirritaša, at partar av el-veitingarųkinum er vinnuligt virksemi, sum eigur at verša skipaš ķ kapping, og sostatt eigur taš sum frįlķšur at verša loyvt ųšrum t.d. at framleiša el-orku.  

Viš hesum fyri eyga ętlar landsstżrismašurin ķ vinnumįlum at: 

• Arbeišsbólkurin veršur bišin at gera eina nįgreiniliga kanning av, hvųrjir mųguleikar og foršingar eru fyri at gagnnżta varandi orkukeldur so sum vind, vatn, sól og aldu. Taš er mķn įskošan, at vit ķ Fųroyum eiga at vera ķ fremstu rųš, tį taš snżr seg um at gagnnżta orkutilfeingiš so vęl og so buršardygt sum til ber. Arbeišsbólkurin skal eisini meta um, hvųrjar bśskaparligar avleišingar ymisk ķtųkilig mįl fyri gagnnżtslu av varandi orku kunnu fįa fyri okkara samfelag.
   
• Undirritaši  kann her skoyta uppķ, at Fųroyar eru viš ķ eini granskingarverkętlan undir Noršurlandarįšnum, sum hevur til endamįls at kanna framkomnar orkuloysnir til fjarskotin ųki. Ķ hesum sambandi hevur undirritaši  skotiš upp at brśka Nólsoynna sum royndarųki fyri eini ętlan, har vindorka veršur nżtt til framleišslu av vetni (hydrogen). Ein sovoršin skipan kann ķ framtķšini vera viš til at minka munandi um tųrvin į olju til el-framleišslu og upphiting.
   
• Gagnnżtsla av varandi orkukeldum er ikki bert ein spurningur um tųkni, men  eisini um politikk, og hvussu vit skipa okkara samfelag. Tķ  er ein komandi el-veitingarlóg  eitt tżdningarmikiš amboš  at fremja partar av tķ komandi orkupolitikkinum, sum višvķkur t.d. nżtslu av varandi orkukeldum og kapping innan el-orkuųkiš. Neyšugt veršur tķ at hyggja at, hvųrjar fortreytir ķ dag forša hesum, og hvųrjar avleišingarnar eru, um hesar fortreytir ynskjast broyttar. Viš ųšrum oršum skal arbeišsbólkurin  gera eina lżsing av og uppskot til, hvussu el-veitingarųkiš ķ Fųroyum kann verša fręlsisgjųrt.
   
• Arbeišsbólkurin skal harumframt gera eina lżsing av og uppskot til, hvussu atferšarįvirkandi skipanir kunnu setast ķ verk, soleišis at orkuspill veršur sum minst, til dųmis viš gagnnżtslu av avlopshita, reglugeršir um orkunżtslu ķ bygningum og viš sparitiltųkum innan fiskivinnuna.

Įlitiš frį arbeišsbólkinum, Fyrsta įvegis įlit um orku, iš tingmenn įšur hava fingiš, nemur viš eina rųš av višurskiftum innan orkuųkiš. Undirritaši vónar, at įlitiš veršur grundarlag undir einum uppbyggjandi oršaskifti į lųgtingi um orku og m.a. um, hvussu okkara framtķšar orkupolitikkur skal skipast, soleišis at arbeišsbólkurin fęr ķblįstur til vķšari arbeiši viš hesum umrįšandi mįli.

Skjųl
Skjal 1: Fyrsta įvegis įlit um orku
Skjal 2: Orka nżtsla og sparing
Skjal 3: Orka og orkupolitikkur

Oršaskifti var tżsdagin 15. februar 2005. Mįliš avgreitt.