ES-limaskapur - ašaloršaskifti

A. Upprunauppskot
B. 1. višgerš
C. Oršaskifti viš 1. višgerš
D. Įlit
E. 2. višgerš
F. Oršaskifti viš 2. višgerš

Įr 2002, 29. november, legši Kaj Leo Johannesen, lųgtingsmašur, vegna seg sjįlvan fram soljóšandi  

samtyktar

Heitt veršur į landsstżriš um at leggja frįgreišing fyri Lųgtingiš, iš lżsir fyrimunir og vansar viš fųroyskum ES-limaskapi, og sum kann skapa grundarlag fyri einum ašaloršaskifti ķ Lųgtinginum um ein mųguligan ES-limaskap fyri Fųroyar.

Višmerkingar:
Spurningurin um ES-limaskap ella ikki hevur oftani veriš frammi, men nś eru uml. 30 įr sķšani, at vit hųvdu oršaskifti į Lųgtingi um hendan fyri okkum tżdningarmikla spurning, og um vit vilja taš ella ikki, so eru vit noydd at taka eina stųšu hesum višvķkjandi, įsannandi at um 95 % av okkara śtflutningi fer į henda marknaš.

Vit eru ķ verandi stųšu ikki viš ķ Evropa, sjįlvt um okkara sųguligu bindingar tann vegin eru aldargamlar. Taš hevur tżdning fyri okkara oyggjar, at vit gerast meira aktiv innan ES-marknašin. Leingi hevur veriš arbeitt viš ųšrum loysnum enn fullum limaskapi, men sjįlvt um eitt dygdargott arbeiši er gjųrt, so eru vit framvegis uttan fyri Evropa, og taš er eingin loyna, at mešan vit standa uttanfyri og hyggja at, mešan ES mennist, so verša vit meira og meira eftirbįtar.

Taš er eingin loyna, at mótstųšan móti ES hevur veriš stór, men taš vķsir seg samstundis, at taš yngra ęttarlišiš er meira opiš, tį talan er um ES sum heild.

Vķškanin av ES til at fevna um 25 til 30 limalond er tann mest vķšfevnda og samstundis bjartasta frišarętlanin ķ sųgu Evropu. Vķškanin fer at stašfesta fręlsi og friš ķ Miš- og Eysturevropa į sama hįtt, sum Vestur- og Sušurevropa hava vķst vegin.

Lat okkum lurta eftir og grundgeva fyri meiningunum um, hvķ vit vilja vera antin innan- ella uttan fyri eitt felags Evropa.

Vit kunnu stašfesta, at Fųroyar eru lķtlar ķ mun til Danmark, og at Danmark er lķtiš ķ mun til ES - einans 1 % av tķ vķškaša Evropa - taš vķškaša Evropa er aftur einans 7 % av ųllum heimsborgarum.

Tann globali samhandilin noyšir okkum, um vit vilja taš ella ikki, at takaš kjakiš upp um okkara stųšu mótvegis ES.

Globaliseringin er ein realitetur um, at heimurin, og harviš Evropa, er voršin minni, heimsins lond įvirka ķ stųrri mun hvųrt annaš og eru voršin enn meira bundin av hvųrjum ųšrum, taš merkja vit eisini ķ gerandisdegnum.

Fyri at mennast og varšveita vęlferšarsamfelagiš hava Fųroyar brśk fyri at gerast ein partur av teim fżra fręlsunum, nevniliga
frķum vųruhandli
frķum tęnastum
frķari arbeišsmegi og
frķum kapitali.

Taš eru tvey įlit gjųrd og lųgd fyri tingiš. Taš fyrsta var taš blįa įlitiš frį august 1995 um eina serskipan, iš er ein EBS lķknandi avtala saman viš eini tollsamgongu, aftanį hettar, į vįri 1997, varš nżggj nevnd av serkųnum sett at gera upplegg til samrįšingar viš ES um eina nżggja avtalu millum Evropeiska Samveldiš og Fųroyar.

Hesi įlit umrųša ikki beinleišis ES-limaskap, men geva flokkunum eina holla vitan um, hvussu ES virkar. Saman viš eini frįgreišing um fyrimunir og vansar viš fųroyskum ES-limaskapi, skuldu hesi sostatt kunna giviš grundarlag fyri einum góšum oršaskifti ķ Lųgtinginum um mįliš.

Viš hesum višmerkingum vil eg leggja hettar uppskot fyri tingiš ķ vón um eitt mennandi kjak um fyrimunir og vansar viš ES-limaskapi.

1. višgerš 15. januar 2003. Mįliš beint ķ uttanlandsnevndina, sum tann 13. februar 2003 legši fram soljóšandi

Kaj Leo Johannesen, lųgtingsmašur hevur lagt mįliš fram tann 29. november 2002, og eftir 1. višgerš tann 15. januar 2002 er taš beint uttanlandsnevndini.

Nevndin hevur višgjųrt mįliš į fundum tann 11. og 18. februar 2003.

Nevndin er av tķ įskošan, at skal eitt ašaloršaskifti verša ķ Lųgtinginum um samskifti viš ES, er taš av grundleggjandi tżdningi at mįliš veršur fyrireikaš vęl frammanundan soleišis, at fortreytirnar fyri einum slķkum oršaskifti verša tęr best mųguligu.

Mett veršur, at ikki bara vinnan, men eisini ašrir samfelagsbólkar ķ Fųroyum sita inni viš vitan og sjónarmišum um, hvųnn tżdning samskifti viš ES hevši havt fyri Fųroyar.

Nevndin heldur, at ein rįšstevna, viš luttųku av ųllum tżšandi samfelagsbólkum og grundaš į eina kunning um almenn višurskifti av tżdningi fyri eina stųšutakan til samskifti viš ES, kann skapa eitt alment kjak, iš kann geva betri fortreytir fyri einum mųguligum seinni oršaskifti ķ Lųgtinginum um spurningin. Neyšugt er, at ein slķk rįšstevna veršur fyriskipaš av uttanveltašum, og heldur nevndin, at uttanrķkisdeild lųgmans skuldi havt tęr bestu fortreytirnar at skipa fyri hesum tiltaki.

Nevndin heldur ikki, at tķšin er bśgvin at taka stig til ašaloršaskifti ķ Lųgtinginum um mįliš enn.

Ein samd nevnd tekur tķ ikki undir viš mįlinum og męlir Lųgtinginum frį at samtykkja uppskotiš.

2. višgerš 19. februar 2003. Uppskot frį Hešin Mortensen o. fl. um at beina mįliš aftur ķ nevnd fall 10-0-15. Uppskot til samtyktar fall 0-6-18. Uppskotiš sostatt falliš. Mįliš avgreitt.