048.08 Rúsdrekkalógin

Ár 2008, 3. desember, legði Johan Dahl, landsstýrismaður, fram soljóðandi

Uppskot

til

løgtingslóg um at broyta løgtingslóg um innflutning og sølu av rúsdrekka

§ 1

Í løgtingslóg nr. 20 frá 10. mars 1992 um innflutning og sølu av rúsdrekka, sum seinast broytt við løgtingslóg nr. 57 frá 16. mai 2006, verður § 13 orðað soleiðis:

“§ 13: Landsstýrismaðurin ásetur eftir at hava fingið ummæli frá loyvisnevndini nærri reglur um útskeinking av rúsdrekka.

Stk. 2. Landsstýrismaðurin ásetur reglur um gjøld fyri viðgerð av umsóknum og fyri eftirlit, sum skal útinnast sambært lógini ella reglum, settum við heimild í lógini. Gjaldið kann eisini verða ásett sum eitt árligt gjald.”

§ 2

Henda løgtingslógin kemur í gildi dagin eftir, at hon er kunngjørd.

Kap. 1. Almennar viðmerkingar

Endamálið við lógini er at útvega lógarheimild fyri, at tað kann verða ásett í kunngerð, at persónar og feløg, sum hava skeinkiloyvi, skulu rinda eitt gjald í sambandi við veitan av loyvum og eitt árligt gjald fyri útreiðslur til umsitingina av skeinkiloyvunum.

Eftir § 9, stk. 1 í løgtingslóg nr. 20 frá 10. mars 1992 um innflutning og sølu av rúsdrekka krevst loyvi til at skeinkja rúsdrekka, og er tað loyvisnevndin, sum veitir skeinkiloyvir, ið hava gildi í mesta lagi í fýra ár.

Eftir § 13 í galdandi lóg er heimilað landsstýrismanninum at áseta gjald fyri veitan av loyvum.

Í § 5 í kunngerð nr. 60 frá 7. mai 1992, sum seinast broytt við kunngerð nr. 8 frá 13. februar 2007, er ásett, at fyri skeinkiloyvi til øll sløg av rúsdrekka er gjaldið kr. 10.000. Og fyri skeinkiloyvi til einans øl og borðvín er gjaldið kr. 5.000. Talan er sostatt um eingangsgjøld, sum verða goldin frammanundan, at loyvið verður givið.

Loyvisumsitingin fevnir um veitan av nýggjum loyvum, leingjan av galdandi loyvum, herundir eftirlit við, at loyvishavarin heldur ásetingarnar í lógini, ásetingar, settar í kunngerð við heimild lógini og ásetingar í loyvinum sjálvum. Gjøldini, sum verða kravd eftir kunngerðini, fíggja bert partvíst útreiðslurnar til hesa umsitingina.

Í staðin fyri at fíggja útreiðslurnar av umsitingini yvir vanliga skattin, verður skotið upp, at útreiðslurnar verða fíggjaðar við einum gjaldi, sum verður álagt persónum og feløgum, ið hava skeinkiloyvi, og tí er neyðugt eisini at hava heimild til at áleggja hetta sum eitt árligt gjald. Tílík gjøld eru vanlig á øðrum økjum t.d. á tryggingarøkinum og fjarskiftisøkinum.

Útreiðslurnar til loyvisumsitingina verða í 2009 mettar til uml. 250.000 kr. Við einum loyvisgjaldi fyri heil loyvi upp á kr. 5.000/ár og fyri hálv loyvi upp á kr. 2.500/ár verður hetta ein útreiðsluneutral játtan fyri landskassan.

Fyri landsumsitingina og vinnuna verður nakað av umsiting av innkrevjingini/rindanini av gjaldinum.

Skattir skulu hava heimild í lóg og kunnu ikki ásetast í kunngerð við heimild í lóg. Gjøld fyri avgreiðslur í sambandi við myndugleikaútinnan kunnu hinvegin ásetast í kunngerð við heimild í lóg, men tað krevst, at tað er staðiliga ásett í lógini, at gjøld kunnu verða áløgd í kunngerð. Annað kravið er, at gjøldini verða ásett soleiðis, at tey ikki eru hægri enn útreiðslurnar av umsitingini.

Hesir tingmenn viðmæla, sambært § 54, stk. 2 í tingskipanini, at málið kann verða lagt fram og fáa viðgerð:

1. viðgerð 11. desember 2008.Tingmálini nr. 48, 49 og 50/2008 vórðu viðgjørd undir einum. Málið beint í Vinnunevndina, sum tann 16. desember 2008 legði fram soljóðandi

Landsstýrið hevur lagt málið fram tann 3. desember 2008, og eftir 1. viðgerð 11. desember 2008 er tað beint Vinnunevndini.

Undir viðgerðini hevur nevndin havt fund við umboð fyri Gistingarhús- og Matstovufelag Føroya og við landsstýrismannin í vinnumálum.

Frá Gistingarhús- og Matstovufelag Føroya hevur nevndin fingið skriv, dagfest 11. desember 2008, við viðmerkingum til uppskotið, og á fundinum fekk nevndin eisini tíðindagrein við heitinum “Iceland Takes Home Gold from Culinary Olympics”.

Meirilutin í nevndini (Katrin Dahl Jakobsen, Bjørn Kalsø, Kitty May Ellefsen, Bjarni Djurholm, Mikkjal Sørensen og Kári P. Højgaard) vísir á, at undir viðgerðini er nevndin kunnað um umstøðurnar, sum matstovuvinnan virkar undir. Serstakliga varð víst á vánaligu handilstreytirnar við keypi gjøgnum Rúsdrekkasølu Landsins, sum hevur eina so mikið høga príslegu samanborið við grannalondini, at t.d. vínið er eini 80-150% dýrari í innkeypi fyri okkara vinnu. Trupult er tí at leggja seg eftir góðsku og byggja upp eina kappingar- og virkisføra matstovuvinnu, sum er nýskapandi, sum kann geva afturljóð og gera okkum kend eisini fyri okkara egnu úrdráttir. Fylgjan av hesum er, at bert fáar kasta nakað av sær og treyðugt tað uttan so, at tær halda seg til tað tradisjonella og bíliga.

Nevndin heldur tað ikki vera rætt, at uppskotið ikki hevur verið til hoyringar. Fyri at bøta um hendan trupulleika eigur landsstýrismaðurin at taka stig til neyðugt samskifti við vinnuna, áðrenn kunngerðin verður sett í gildi. Hóast krav um loyvisgjøld eru vanlig á so mongum økjum og í flestu londum, so er altíð neyðugt at taka upp spurningin um rímiligheitina í prísum í mun til veittu tænastuna, og hvørt mannagongdir kundu verið minni bureaukratiskar. Somuleiðis spurningin um ymsu vinnurnar eru eins viðfarnar og javnt stillaðar, tá tað ræður um kappingarføri. Nevndin leggur dent á, at tað verður tryggjað, at gjøgnumskygni er ímillum gjøldini og kostnaðin fyri tænastuna.

Nevndin metir ikki, at fyriliggjandi uppskot broytir stórt, hvørki til tað verra ella til bata fyri matstovuvinnuna. Gistingarhús- og Matstovufelagið upplýsti nevndina um, at tey eru í ferð við at gera eina ætlan fyri, hvussu til ber at menna hesa vinnu, m.a føroyska køkin, útbúgvingar og tænastustøðið til tess at fáa eina burðardygga vinnu. Nevndin metir, at tað er í hesum høpi, at politiska skipanin eigur at taka aktivan lut og veruliga gera mun, so at virkað verður fyri, at henda vinna betur fær ræsur, og at m.a. ferðavinnan verður styrkt.

Við hesum viðmerkingum tekur meirilutin undir við málinum og mælir Løgtinginum til at samtykkja uppskotið.

Minnilutin í nevndini (Bjørt Samuelsen) viðmerkir, at sambært uppskotinum kemur matstovuvinnan at gjalda 200.000 túsund krónur meira, enn hon frammanundan ger fyri at fáa skeinkiloyvi. Einstaki loyvishavarin kemur, umframt at gjalda eitt gjald í sambandi við veitan av loyvinum, at gjalda eitt árligt gjald upp á 5.000 kr. í mun til galdandi eingangsgjald á 10.000 kr. fyri at fáa loyvi, sum er galdandi í 4 ár. Ætlaða hækkingin ljóðar kanska ikki av nógvum pengum, men tá talan er um matstovuvinnuna, so tosa vit um eina vinnu, sum frammanundan hevur sera trong fíggjarkor.

Loyvisnevndin hevur arbeiði at gera í sambandi við, at loyvi skulu latast og/ella endurnýggjast. Men bert fá skeinkiloyvi verða latin árliga, og tá loyvini fyrst eru latin, verður sambært loyvishavarunum einki uppfylgjandi arbeiði gjørt.

Landsstýrismaðurin upplýsti, at eitt av embætisfólkum hansara í Vinnumálaráðnum nú er sett sum formaður fyri loyvisnevndina. Við hesum hevur Vinnumálaráðið sera góðar fyritreytir fyri at samskipa arbeiði at lata tey fáu árligu loyvini á ein rasjonellan hátt, soleiðis at neyðugt ikki er at hækka játtanina til økið. Tá til stykkis kemur, eigur umsitingin av so fáum skeinkiloyvum ikki at kosta eitt heilt ársverk. Spurningurin er tí, um tað veruliga er neyðugt at krevja 5.000 kr árliga frá hvørjum loyvishavara fyri eitt loyvi, tey longu hava goldið fyri at fáa? Í nevndarviðgerðini er ikki komið fram, júst hvussu peningurin verður nýttur – t.d hvussu nógv viðgerð av tí einstaka skeinkiloyvinum krevur av arbeiði og kostar. Ei heldur er komið greitt fram, hví vinnan brádliga skal gjalda 200.000 meira fyri eina tænastu, uttan at tað kemur fram, júst hvat goldið verður fyri.

5.000 kr árliga kann tykjast á einari leið fyri tey skeinkistøð, sum veruliga forvinna pengar uppá at selja rúsdrekka, tvs skeinkistøð, har tað er skeinkingin, sum er høvðusinntøkan, og matsølan er “hjáputur”. Men fyri eina matstovu, sum fyrst og fremst selur mat og bara hevur drekkivørur afturvið matinum, eru 5.000 kr nógvir pengar, tá hugsað verður um, at matstøðini ikki hava stóran umsetning av drekkivørum. Matstovuvinnan er ein sera týdningarmikil partur av einari væl virkandi ferðavinnu. Tíverri eru korini hjá matstovuvinnuni ikki góð í Føroyum, og sera fáar matstovur geva líkinda yvirskot.

Minnilutin tekur fult undir við prinsippinum um, at vinnan rindar fyri tær tænastur, tað almenna veitir. Men vinnan skal ikki gjalda eitt árligt gjald, um tað ikki er væl dokumenterað, hvørja árliga tænastu tey gjalda fyri. Harumframt stendur inntøkan av hesi lógarbroyting ikki mát við ta misnøgd, ið skapt verður millum matstovueigarar, sum veruliga strevast fyri at fáa eina matstovuvinnu upp á beinini. Minnilutin kann tí ikki mæla Løgtinginum til at samtykkja fyriliggjandi lógaruppskot.

2. viðgerð 18. desember 2008. Uppskotið samtykt 25-0-7. Uppskotið fer soleiðis samtykt til 3. viðgerð.

3. viðgerð 19. desember 2008. Uppskotið, sum samtykt við 2. viðgerð, endaliga samtykt 24-0-7. Málið avgreitt.

	Fyri landið/ landsmyndug-leikar	Fyri kommunalar myndugleikar	Fyri pláss/øki í landinum	Fyri ávísar samfelagsbólkar/ felagsskapir	Fyri vinnuna
Fíggjarligar/ búskaparligar avleiðingar	Ja	Nei	Nei	Nei	Ja
Umsitingarligar avleiðingar	Ja	Nei	Nei	Nei	Ja
Umhvørvisligar avleiðingar	Nei	Nei	Nei	Nei	Nei
Avleiðingar í mun til altjóða avtalur og reglur	Nei	Nei	Nei	Nei	Nei
Sosialar avleiðingar				Nei

Bjarni Djurholm	Heðin Zachariasen	Bjørn Kalsø	Helgi Abrahamsen
Jógvan á Lakjuni	John Johannessen	Gerhard Lognberg	Jákup Mikkelsen
Óli Breckmann	Katrin Dahl Jakobsen	Poul Michelsen	Anfinn Kallsberg
Magni Laksáfoss	Eyðgunn Samuelsen	Andrias Petersen	Mikkjal Sørensen
Edmund Joensen