A. Upprunauppskot
B. 1. višgerš
C. Oršaskifti viš 1. višgerš
D. Įlit
E. 2. višgerš (Einki oršaskifti)
F. 3. višgerš (Einki oršaskifti)

 Įr 2005, 24. februar, legši Hans Pauli Strųm, landsstżrismašur, vegna landsstżriš fram soljóšandi  

Uppskot

til

lųgtingslógum stušul til umsorgararbeiši

Kap. 1 Almennar višmerkingar

Stušul til umsorgararbeiši hevur veriš veittur viš heimild ķ almannapensjónslógini § 12, stk. 5. Grein 12, stk. 1-4 snżr seg um višbót til pensjónistar, iš hava serliga trupul kor. Stk. 5 snżr seg um umsorgararbeiši og stk. 6 heimilar landsstżrismanninum at įseta nęrri reglur ķ kunngerš um persónliga višbót, afturgjald av višbót og umsorgararbeiši.

Landsgrannskošanin hevur ķ sķnum frįgreišingum vķst į, at lógarįsetingin um stušul til umsorgararbeiši ikki lżkur treytirnar fyri lógarbundnari jįttan sambęrt jįttanarskipanini, umframt at mett veršur, at stušul til umsorgararbeiši ikki hevur nakaš viš višbųtur til pensjónistar at gera. Bęši landsstżrismašurin og Almannastovan hava tikiš undir viš hesum sjónarmišum.

Upprunaliga var ein įvķs stušulsupphędd įsett til umsorgararbeiši. Heimildin kom ķ gildi ķ 1972, tį skotiš varš upp at seta eitt nżtt stk. ķ fólkapensjónslógina. Ķ višmerkingum til lógaruppskotiš varš vķst į, at sambęrt donsku umsorgarlógini, § 4, var heimild at veita stušul til umsorgararbeiši – til heimavitjan, dagtilhald, ķtriv, undirvķsing, undirhald o.a. – til avlamis- og fólkapensjónistar og einkjur, eldri enn 55 įr. Stušulin var ikki treytašur av fķggjarvišurskiftunum hjį pensjónistunum. Skotiš varš upp at gera eina tķlķka heimild ķ fólkapensjónslógina § 14, stk. 2, og at vķška įsetingina um tiltųkupeningin (rådighedsbelųbet) til persónliga višbót viš reglum viš heimild at veita stušul til umsorgararbeiši.

Her var sostatt talan um eina įvķsa stušulsupphędd, iš varš įsett ķ fólkapensjónslógini. Henda regla varš strikaš viš lógarbroyting ķ 1987, tį įsett varš, at Almannastovan kundi veita stušul til umsorgararbeiši, og at landsstżriš kundi įseta nęrri reglur hesum višvķkjandi.

Tį nżggja almannapensjónslógin varš sett ķ gildi 1. januar 2000, varš, sum omanfyri nevnt, heimild at veita stušul til umsorgararbeiši įsett ķ § 12, stk. 5. Ongar nęrri lógarvišmerkingar eru hesum višvķkjandi. Ķ stóran mun hevur stušul til umsorgararbeiši veriš umsitin sambęrt višmerkingunum til jįttanina į fķggjarlógini.

Endamįliš viš hesum lógaruppskoti er at fįa ųkiš višvķkjandi umsorgararbeiši betur skipaš.

Vķst hevur veriš į, at stušul til umsorgararbeiši ikki eigur at vera ein lógarbundin jįttan, og viš hesum lógaruppskoti veršur heimilaš at veita studning. Umframt lógarheimildina er ętlanin eisini at broyta jįttanina til eina stušulsjįttan (Onnur Jįttan) į fķggjarlógini. 

Ętlanin var, at lógaruppskotiš skuldi fįa gildi frį 1. januar 2005, men hetta er nakaš seinkaš. Į fķggjarlógini fyri 2005 er jįttanarslagiš broytt frį “lógarbundnari jįttan”  til “onnur jįttan”.

Veitingar sambęrt almannapensjónslógini eru ķ roynd og veru einstaklingaveitingar. Stušul til umsorgararbeiši sambęrt hesum lógaruppskoti kann veitast felųgum, kommunum o.ų., sum fremja virksemi, iš stušlar pensjónistum.

Sambęrt hagtųlum frį Almannastovuni sęst, at taš ķ fleiri fųrum er talan um somu umsųkjarar, sum sųkja um stušul til sama slag av umsorgararbeiši, eitt nś mattęnastu til ellisheim ella eldrasambżli. Ķ teimum fųrum, talan er um stovnar undir Almanna- og heilsumįlarįšnum, sum hava fingiš stušul til umsorgararbeiši, veršur eftir hetta settur peningur av į eini rakstrarjįttan til endamįliš.

 Kęrunevndin ķ almannamįlum er kęrumyndugleiki ķ avgeršum, tiknar sambęrt almannapensjónslógini, og hevur sostatt veriš kęrumyndugleiki ķ avgeršum um stušul til umsorgararbeiši.

Ķ lógaruppskotinum er įsett, at Kęrunevndin ķ almannamįlum eisini er kęrumyndugleiki ķ lógini um umsorgararbeiši.

Lógaruppskotiš hevur veriš til hoyringar hjį Almannastovuni, Fųroya Kęrustovni, Landsfelag Pensjónistanna og Heimarųktini og Serforsorgini.

Heimarųktin og Serforsorgin hava ikki svaraš. Landsfelag Pensjónistanna hevši ongar višmerkingar, og višmerkingar frį Fųroya Kęrustovni og Almannastovuni eru hjįlagdar.

Bęši grundaš į innkomin hoyringssvar og broytta įskošan hjį Almanna- og heilsumįlarįšnum eru ymiskar broytingar framdar ķ lógaruppskotinum. Ętlanin var, at persónsskarin, fevndur av lógini, ķ hųvušsheitum skuldi vera fólkapensjónistar, men hetta er broytt soleišis, at persónsskarin nś er pensjónistar.

Ętlanin var, at stovnar undir Almanna- og heilsumįlarįšnum, sum ętlašu at seta tiltųk ķ verk av tķlķkum slagi, sum fyrr vóršu stušlaš sum umsorgararbeiši, ikki kundu fįa stušul sambęrt hesi lóg, men kundu sųkja um eykajįttan til rakstrarjįttanina av stovninum. Hetta er broytt, soleišis at stovnarnir eru fevndir av lógini, og peningur veršur settur av į eini rakstarjįttan til stušul til umsorgararbeiši fyri stovnar undir Almanna- og heilsumįlarįšnum.

Ķ lógaruppskotinum vóru įsettar treytir fyri innihaldinum ķ umsóknini um stušul og innlatan av roknskapi. Hetta er broytt til, at heimilaš veršur landsstżrismanninum ķ kunngerš at įseta nęrri reglur fyri veiting av stušli.

Ętlanin var, at lógin skuldi koma ķ gildi 1. januar 2005, men grundaš į seinkingar er gildiskoman įsett til 1. januar 2006.

 Kap. 2 Avleišingar av uppskotinum

Fķggjarligar avleišingar

Broytingarnar įvirka jįttanarslagiš frį at vera ein lógarbundin jįttan til at vera ein stušulsjįttan, og taš merkir, at stušul bert veršur veittur upp til samlašu jįttanina. At avmarkingar eru ķ samlašu jįttanini merkir, at umsóknir um stušul til umsorgararbeiši skulu rašfestast ķ mun til hvųrja ašra - stųša skal takast til, hvųrjar umsóknir skulu stušlast, og viš hvųrjari upphędd.

Stovnar uttanfyri fķggjarlógina, sum ķ 2002 og 2003 fingu stušul til umsorgararbeiši

Stovnar, sum ikki eru fķggjašir viš jįttan į fķggjarlógini, fingu ķ 2003 uml. 3 mió kr. til umsorgararbeiši. Tann stųrsta broytingin frį 2002 til 2003 var, at virksemiš hjį Fųroya Blindastovni ķ 2002 fekk stušul til umsorgararbeiši, men fekk ķ 2003 sķna egnu kontu į fķggjarlógini.

Stovnar undir Almanna- og heilsumįlarįšnum, sum ķ 2002 og 2003 fingu stušul til umsorgararbeiši

Stovnar undir Almanna- og heilsumįlarįšnum, sum ķ 2002 fingu stušul til umsorgararbeiši, fingu ķ alt 1,2 mió kr. ķ stušli til endamįliš og ķ 2003 1,6 mió kr.

Samlašu śtreišslurnar ķ  2002 vóru góšar 6 mió kr. og ķ 2003 góšar 4,6 mió kr.

Almanna- og heilsumįlarįšiš metir, at samlašu śtreišslurnar til umsorgararbeiši ķ 2004 verša umleiš 5 mió kr.

Į fķggjarlógini fyri 2005 eru settar av 4,830 mió kr. til umsorgararbeiši, og jįttanarslagiš er nś broytt frį “lógarbundnari jįttan” til “onnur jįttan”.

 Umsitingarligar avleišingar

Lógaruppskotiš hevur ikki umsitingarligar avleišingar av tżdningi viš sęr fyri landiš.

Lógaruppskotiš hevur ikki umsitingarligar avleišingar fyri kommunurnar.

Vinnuligar avleišingar

Lógaruppskotiš hevur ikki fķggjarligar ella umsitingarligar avleišingar viš sęr fyri vinnuna.

Umhvųrvisligar avleišingar og avleišingar ķ mun til altjóša sįttmįlar

Um lųgtingslóg um stušul til umsorgararbeiši veršur sett ķ gildi, hevur taš ongar umhvųrvisligar avleišingar ella avleišingar ķ mun til altjóša sįttmįlar viš sęr.

Avleišingar fyri serstųk ųki ķ landinum

Lógaruppskotiš hevur ikki serligar fķggjarligar, umsitingarligar ella umhvųrvisligar avleišingar fyri serstųk ųki ķ landinum.

Sosialar avleišingar

Mett veršur, at lógaruppskotiš kann hava įvķsar sosialar avleišingar viš sęr. Broytingin av jįttanarslagi til eina stušulsjįttan kann hava viš sęr, at umsóknir um stušul ikki fįa eins hųgar stušulsupphęddir og įšur, og til ber at sżta umsųkjarum stušul viš teirri grundgeving, at jįttanin er brśkt.

Avleišingar ķ mun til millumtjóša sįttmįlar

Lógaruppskotiš hevur ongar fķggjarligar, umsitingarligar ella umhvųrvisligar avleišingar ķ mun til millumtjóša sįttmįlar.

 Yvirlit yvir avleišingar.

 Kap. 3 Serligar višmerkingar

Til § 1

Ķ § 1 er endamįliš viš lógini įsett.

Stušul til umsorgararbeiši veršur ķ hųvušsheitum veittur til virksemi, iš stimbrar pensjónistum at verša bśgvandi ķ egnum heimi og at fįa eitt virknari lķv.

Sišvenja er, at stušul til umsorgararbeiši  veršur latin kommunum, felųgum, bólkum o.ų.

Til § 2

Ķ § 2 veršur nęrri įsett, hvat virksemi lógin fevnir um.

Virksemi, iš stušlar pensjónistum at verša bśgvandi ķ egnum heimi, kann t.d. vera vitjunartęnasta, koyritęnasta, mattęnasta o.a.

Virksemi, iš kann gera pensjónistar virknar, er t.d. pensjónistafimleikur, dagtilhald, ķtriv, felags arbeiši av ymiskum slagi o.a.

Greinin er lżst viš dųmum, og er ikki ein endalig uppreksan av virkseminum, fevnt av lógini.

Ķ stk. 2  er įsett, at taš er heimild at veita stušul til at fara ķ holt viš įvķs slųg av virksemi, og til rakstur av hesum virksemi.

Til § 3

§ 3 heimilar landsstżrismanninum at įseta nęrri reglur fyri, hvat virksemi er fevnt av lógini, umframt treytir fyri, hvat umsóknin um stušul skal innihalda, t.d. lżsing av virkseminum, fķggjarliga śtgreining o.a. Til dųmis skal umsóknin:

1)      greitt tilskila, hvųr sųkir um stušul

2)      hava eina neyva lżsing av virkseminum, iš stušul veršur sųktur til

3)      śtgreina upphęddina, iš sųkt veršur um, t.d. lųnarśtreišslur og śtreišslur til hųli

4)      upplżsa um tal av starvsfólkum, og um hvųr hevur įbyrgd av virkseminum

5)      upplżsa um tal av luttakarum

6)      meta um tiltakiš annars og grundgeva fyri tķ įgóša, sum pensjónistar kunnu fįa av virkseminum.

Hesar treytir verša įsettar nęrri ķ kunngerš.

Ķ kunngeršini verša eisini įsettar reglur um eftirlit viš, at śtgoldin stušul veršur nżttur til endamįliš, umframt at roknskapur skal latast inn ķ seinasta lagi 1½ mįnaša eftir, at jįttanartķšarskeišiš er endaš. Taš er ein treyt fyri nżggjari tilsųgn um stušul, at roknskapur veršur innlatin.

Ķ stk. 2 er įsett, at veittur stušul kann krevjast afturgoldin, um treytirnar fyri stušli ikki verša fylgdar, ella tį stušulin ikki er brśktur ķ fķggjarįrinum.

Til § 4

Kęrast kann til Kęrunevndina ķ almannamįlum.

Kęrunevndin hevur higartil veriš kęrumyndugleiki ķ avgeršum um stušul til umsorgararbeiši sambęrt almannapensjónslógini. Eisini veršur mett, at taš kann vera óheppiš, at landsstżriš bęši hevur įbyrgdina av at gera reglurnar og samstundis taka avgeršir ķ ķtųkiligum mįlum sambęrt somu reglum. Heldur ikki er taš heppiš, at politiski myndugleikin er kęrumyndugleiki ķ ķtųkiligum avgeršum, sum umsitingin tekur.

Viš hesum višurskiftum ķ huga veršur mett ręttast, at Kęrunevndin ķ almannamįlum veršur kęrumyndugleiki ķ avgeršum sambęrt hesi lóg.

Til § 5

Greinin įsetur lógarinnar gildiskomu.

Mett hevur veriš ręttast ikki at lata lógina fįa gildi fyrr enn 1. januar 2006. Almanna- og heilsumįlarįšiš hevur fingiš upplżst, at sišvenjan er, at flestu umsóknirnar um stušul til umsorgararbeiši snśgva seg um stušul frį januar til desember ķ einum įri. Tķskil veršur mett ręttast at įseta virknašin fyri lógina til januar 2006, soleišis at stušulsjįttanin veršur lęttari at umsita.

Samstundis er ķ uppskotinum at broyta almannapensjónslógina sett inn skiftisregla, soleišis at gamla heimildin ķ almannapensjónslógini um stušul til umsorgararbeiši hevur gildi fram til 31. desember 2005.

Fylgiskjųl:

Skjal 1: Hoyringssvar frį Fųroya Kęrustovni

Skjal 2: Hoyringssvar frį Landsfelag Pensjónistanna

1. višgerš 11. mars 2005. Mįliš beint ķ trivnašarnevndina, sum tann 6. aprķl 2005 legši fram soljóšandi

Įlit 

Landsstżriš hevur lagt mįliš fram tann 24. februar 2005, og eftir 1. višgerš 11. mars 2005 er taš beint trivnašarnevndini.

Nevndin hevur višgjųrt mįliš į fundi tann  6. aprķl 2005.

Ein samd nevnd tekur undir viš mįlinum og męlir Lųgtinginum til at samtykkja uppskotiš.

2. višgerš 20. aprķl 2005. §§ 1 til og viš 5 samtyktar 30-0-0. Uppskotiš fer soleišis samtykt til 3. višgerš.

3. višgerš 27. aprķl 2005. Uppskotiš, sum samtykt viš 2. višgerš, endaliga samtykt 27-0-0. Mįliš avgreitt.

Ll.nr. 46 frį 09.05.2005