Løgtingsfíggjarlóg 2000

Viðvíkjandi løgtingsmáli nr. 1-1 /1999
Viðmerkingar frá Landsbankanum

Skjal S

Landsbanki Føroya
Müllers Hús - Gongin

Tórshavn, 09-11-99
Jnr. 98-32-175
001-01.99 skjal S doc

Fíggjarnevndin
att. Bjarna Djurholm

Viðmerkingar viðv. ávirkan á búskapargongd av fíggjarlógini fyri 2000

Inngangur
Á fundi í fíggjarnevndini 1. nov. 99 løgdu umboð fyri landsbankan fram ymiskt taltilfar, sum lýsti búskapargongdina og búskaparútlitini.

Í hesum sambandi hevði landsbankin gjørt eina meting av fíggjarpolitiska virknaðinum av fyriliggjandi fíggjarlógaruppskoti. Metingin var m.a. grundað á serliga bólking av útreiðslum landskassans, har dentur var lagdur á at lýsa tær útreiðslur, sum høvdu ávirkan á búskaparliga virksemið og prísgongdina.

Á fundinum bað formaðurin í fíggjarnevdini um nærri frágreiðing um, hvussu útreiðslubólkingin var gjørd. Endamálið við hesum skrivi er at lýsa hesi viðurskifti.

Meting av inntøkusíðu
Inntøkusíðan verður mett av vera neutral í mun til 1999; møguliga kann talan vera um eina lítla kontraktiva effekt við tað, at stóri inntøkuvøksturin í samfelagnum ger, at fleiri skattgjaldarar koma nakað hægri upp á marginalskattastiganum. Her er so talan um sokallaða "automatiska fíggjarpolitiska stabilisering", sum innbygd er í progressiva skattastigan. Metingin viðvíkjandi inntøkusíðuni á fíggjarlógini er grundað á, at fíggjarlógaruppskotið ikki boðar frá broytingum fyri ár 2000 í skatta- og avgjaldssatsum í mun til 1999.

Meting av útreiðslusíðu
Fyri at gera okkum meting av, í hvønn mun útreiðslujáttanin ávirkar búskaparferðina - herundir framleiðslu, gjaldsjavna og inflatión - verður roynt at gera serliga bólking av ymsu útreiðslusløgunum á fíggjarlógini. Standardkontoskipanin, ið nær tengd at tí kontoskipan, sum nýtt verður í tjóðarroknskapinum, er hent amboð í hesum sambandi.

Fyri at gera meting av fíggjarpolitiska virknaðinum av útreiðslusíðuni á fíggjarlógini, hevur landsbankin greinað útreiðslukonti í standardkontoplaninum á hendan hátt:

útreiðslur, sum beinleiðis ávirka innlendska eftirpurningin
útreiðslur, sum óbeinleiðis ávirka innlendska eftirspurningin
útreiðslur, sum so at siga onga ávirkan hava á innlendska eftirspurningin

Fyri at siga nakað um kontraktiva ella ekspansiva ávirkan av útreiðslunum á fíggjarlógini verður í fyrsta umfari roynt at seta upp útreiðslugongdina, reinsaða fyri tær útreiðslur, sum so at siga ikki koma í umfarð í Føroyum (kontobólk c). Bólking av útreiðslu-standardkonti er fylgjandi:

Talva 1. Bólking av útreiðslu-standardkonti eftir eftirpurningsávirkan

Høvuðsslag	Standardkonto	Eftirspurningsávirkan
1 Rakstrarútreiðslur	11 Lønir v.m.	a
	14 Keyp av vørum og tænastum	a
	15 Keyp av útbúnaði, netto	a
	16 Leiga, viðlíkahald og skattur	a
	17 Avskrivingar o.a.	c
	19 Ymsar rakstrarútreiðslur	a

3 Løguútreiðslur	31 Bygging og løguframleiðsla	a
	32 Útvegan av løgu o.ø.	a

5 Flytingarútreiðslur	51 Tilskot til útlandið o.a.	c
	52 Tilskot til einstaklingar	b
	53 Stuðul til vinnu	b
	54 Stuðul til annað virksemi	b
	55 Íløgustuðul o.a.	b
	57 Rentuútreiðslur o.a.	c
	58 Roknað renta	c

8 Fíggjarpostar	82 Útlán v.m.	b

Talva 2. Útreiðslur: Roknskapar- og játtanartøl

Bólkur	nr	Standardkonto	R97	R98	J99	J00
a. Lønir og tilfarsnýtsla	11	Lønir	952	1.042	1.192	1.277
	14	Keyp av vørum og tænastum	361	417	458	552
	15	Keyp av útbúnaði, netto	44	44	52	54
	16	Leiga, viðlíkahald og skattur	45	79	69	78
	19	Ymsar rakstrarútreiðslur	-1	2	7	9
	31	Bygging og løguframleiðsla	45	54	92	87
	32	Útvegan av løgu o.ø.	17	23	32	61
b. Veitingar, studningar og nýútlán	52	Tilskot til einstaklingar	849	848	915	965
	53	Stuðul til vinnu	156	303	142	130
	54	Stuðul til annað virksemi	142	102	77	93
	55	Íløgustuðul o.a.	14	9	4	3
	82	Útlán v.m.	16	35	9	4
c. Lítlan eftirspurningsvirkning í FR	17	Avskrivingar o.a.	0	1	1	0
	51	Tilskot til útlandið o.a.	18	18	19	19
	57	Rentuútreiðslur o.a.	409	323	240	214
	58	Roknað renta			0	0

Talva 3. Útreiðslur: Høvuðsbólking av standardkonti

	1997	1998	1999	2000
a. Lønir og tilfarskeyp	1.463	1.660	1.902	2.119
b. Veitingar, studningar og nýútlán	1.177	1.297	1.148	1.196
c. Útreiðslur, sum lítlan og ongan eftirspurningsvirkning hava	427	342	259	234
Útreiðslur	3.067	3.299	3.309	3.549

Talva 4. Útreiðslur: Høvuðsbólking av standardkonti;
vøkstur í % í mun til undanfarið ár

	1997	1998	1999	2000
a. Lønir og tilfarskeyp		13	15	11
b. Veitingar, studningar og nýútlán		10	-11	4
c. Útreiðslur, sum lítlan og ongan eftirspurningsvirkning hava		-20	-24	-10
Útreiðslur		8	0	7

Talva 5. Eftirspurningsdrívandi útreiðslur og BTÚ

	1997	1998	1999	2000
Eftirspurningsdrívandi útreiðslur (a+b)	2.640	2.957	3.050	3.315
Vøkstur í mió kr		317	93	265
Vøkstur í %		12	3	9
BTÚ	6.161	6.873	7.625	8.145
BTÚ-vøkstur í %		12	11	7

Gongdin viðv. útreiðslum, soleiðis, sum hendan er lýst í talvunum omanfyri, er ávirkað av, at roknskapir hjá almennum stovnum eru tyknir við í landskassaroknskapin. Sí viðmerking sí. 24 í frágreiðing til fíggjarlógaruppskotið 2000, hjá fíggjarmálastýrinum.

Við í tølunum fyri 2000 eru løguútreiðslur, sum ikki ávirka innlendis virksemi/infaltiónsgongd, svarandi til umleið 60 mió kr. Talan er her um útreiðslur til vaktarskip, sum verður bygt uttanlands. Útreiðslan hevur tó sjálvandi ávirkan á handilsjavna Føroya.

Við atliti til hesi viðurskifti, metir landsbankin, at útreiðslusíðan á fíggjarlógini fyri árini 1998 og 1999 fíggjarpolitiskt hevur virkað nøkulunda neutralt.

Fíggjarpolitiski virknaðurin av útreiðslunum á fíggjarlógaruppskotinum fyri ár 2000 kann metast at verða nakað ekspansivur. Talva 5 vísir, at BTÚ verður mett at vaksa við 7%, meðan eftirspurningsdrívandi útreiðslurnar vaksa við 9% í mun til 1999. Útreiðsluvøksturin frádrigið løguútreiðslur til útlond er 7%.

Niðurstøða
Samanumtykið kann sigast um verandi fíggjalógaruppskot fyri ár 2000, at tað sær út til at virka soleiðis, at búskaparferðin økist nakað.

Landsbankin mælir til, at fleiri ekspansivt virkandi tiltøk ikki verða sett á fíggjarlógina fyri ár 2000.

Jonhard Eliasen
Landsbanki Føroya